Σχόλια μυστήριο σε έκδοση της Οδύσσειας του 1504

Όλα ξεκίνησαν το 2007, όταν  ο συλλέκτης M. C. Lang δώρισε στο πανεπιστήμιο του Σικάγο μια συλλογή με έργα του Ομήρου. Η συλλογή αυτή περιλάμβανε μια βενετσιάνικη έκδοση της «Οδύσσειας» του 1504, με χειρόγραφες σημειώσεις σε ένα άγνωστο είδος γραφής που μάλλον χρονολογούνταν στα μέσα του 19ου αιώνα...

Το Ερευνητικό Κέντρο Ειδικών Συλλογών (Special Collections Research Center) προκήρυξε διαγωνισμό με σκοπό να σπάσει τον κώδικα. Κάλεσε γλωσσολόγους, κλασσικούς φιλολόγους αλλά και ερασιτέχνες προσφέροντας βραβείο 1.000 δολαρίων στον πρώτο που θα αναγνώριζε τη γραφή υποστηρίζοντας με αποδείξεις τα ευρήματά του και θα παρείχε μια μετάφραση των σημειώσεων αυτών. Η ανταπόκριση σε όλο τον κόσμο μέσω διαδικτύου ήταν εντυπωσιακή.

Ο νικητής του διαγωνισμού,  Ντανιέλε Μετίλι, είναι εγγεγραμμένος σε ένα πρόγραμμα ψηφιακών κλασικών σπουδών και ευελπιστεί να κάνει καριέρα σε βιβλιοθήκες και αρχεία. Σε συνεργασία με την Τζούλια Ατσέτα, ειδική στην ιταλική στενογραφία και άριστη γνώστρια της γαλλικής γλώσσας, ο Μετίλι ταυτοποίησε το μυστηριώδες είδος γραφής. Διαπίστωσε πως επρόκειτο για ένα σύστημα συντομογραφίας που ευφηύρε ο Ζαν Κουλό ντε Τεβενό, στα τέλη του 18ου αιώνα. Οι σημειώσεις είναι κατά κύριο λόγο γαλλικές μεταφράσεις λέξεων και φράσεων του ελληνικού κειμένου της «Οδύσσειας».

Δύο ακόμα άτομα που πήραν μέρος στον διαγωνισμό κατέληξαν στο ίδιο σωστό συμπέρασμα. Ο Βάνια Βίσνιτς, διδακτορικός φοιτητής κρυπτογραφίας από το Πανεπιστήμιο Πρίνστον και ο Γκάλαχερ Φλιν, διδακτορικός φοιτητής γλωσσολογίας  από το Πανεπιστήμιο του Σικάγο.
Ο Μετίλι και η Ατσέτα, βασιζόμενοι σε μια μείξη γαλλικών λέξεων και την ημερομηνία 25 Απριλίου 1854 που ήταν ευδιάκριτη στο βιβλίο,  υπέθεσαν ότι πρόκειται για κάποιο σύστημα στενογραφίας που χρησιμοποιείτο στα μέσα του 19ου αιώνα.

Αφού απέρριψαν αρκετά τέτοια συστήματα, βρήκαν ένα διάγραμμα που συνέκρινε ένα από αυτά με το «ταχυγραφικό»  σύστημα του Τεβενό που είχε δημοσιευτεί το 1789 (Méthode tachygraphique, ou l'art d'écrire aussi vite que la parole: Ταχυγραφική μέθοδος ή η τέχνη του να γράφεις τόσο γρήγορα όσο μιλάς). Επίσης, βρήκαν στο διαδίκτυο μια διορθωμένη έκδοση του βιβλίου από τον καθηγητή στενογραφίας Ν. Πάτεϊ. Χρησιμοποιώντας δύο γαλλικές μεταφράσεις της εποχής της «Οδύσσειας» - μία του 1842 και μία του 1854-66 -,  ξεκίνησαν τη μετάφραση των σημειώσεων.

Σύμφωνα με το σύστημα του Τεβενό, «κάθε σύμφωνο και κάθε φωνήεν έχει ένα αρχικό σχήμα που όταν συνδυαστούν σχηματίζουν νέα σχήματα τα οποία αντιπροσωπεύουν τις συλλαβές», εξηγεί ο Μετίλι. «Ο κάθετος άξονας είναι εξίσου σημαντικός καθώς η θέση ενός γράμματος πάνω ή κάτω από τη γραμμή, ή ακόμα και το μήκος ενός κομματιού του γράμματος αλλάζει την αξία του γραφήματος. Αυτό εξηγεί το γιατί οι περισσότερες από τις χειρόγραφες σημειώσεις στην “Οδύσσεια” είναι υπογραμμισμένες – αφού η γραμμή είναι το κλειδί για την μεταγραφή»

Ο Μετίλι και η Ατσέτα συνεχίζουν να δουλεύουν πάνω στις σημειώσεις με την ελπίδα να ανακαλύψουν την ταυτότητα του συγγραφέα αλλά και να βρουν μια απάντηση στο εξής ερώτημα: «Γιατί υπάρχουν σημειώσεις μόνο σε αυτό το τμήμα του κειμένου;»  
πηγή: naftemporiki.gr