Κανείς δεν έχει ξεπεράσει την ικανότητα του Θουκυδίδη να εξηγήσει πώς ξεκινούν οι πόλεμοι. Τα ερωτικά τραγούδια της Σαπφώς και του Ανακρέοντα θα μπορούσαν να βρίσκονται στην κορυφή των charts εάν γνωρίζαμε τη μουσική τους. Στην καθημερινή εργασία μου σκέφτομαι συνεχώς τον Πλούταρχο, τα ανέκδοτα στις βιογραφίες και τα δοκίμιά του που μάς δείχνουν τη σωστή και τη λανθασμένη πρακτική της εξουσίας. Ο “Δημήτριος” του Πλουτάρχου μάς διδάσκει ότι πάντα υπάρχει χρόνος για να ανταποκριθούμε στην ανάγκη (όταν κάποτε δήλωσε “Πολύ απασχολημένος” σε μία από τις υπηκόους του, η ηλικιωμένη γυναίκα του αντέτεινε “Τότε μην είσαι βασιλιάς!” ντροπιάζοντάς τον).
Οι συμβουλές του Πλουτάρχου για την αξία της πειθώς και της αλληλεγγύης στο έργο του “Πολιτικά παραγγέλματα” είναι εξαιρετικές για όποιον θέλει να διοικεί. Οι πολιτικοί, όπως και οι επικεφαλής πανεπιστημίων και επιχειρήσεων, οφείλουν να τον διαβάζουν. Ο “Αλκιβιάδης” του, για παράδειγμα, δείχνει πώς μία τοξική προσωπική ζωή μπορεί να καταστρέψει τις προσπάθειες για πρόοδο στη δημόσια σφαίρα και θα έπρεπε να είναι υποχρεωτικό ανάγνωσμα για οποιονδήποτε θέλει να γίνει πολιτικός ηγέτης σε μια δημοκρατία. Την ίδια στιγμή, ο Πλούταρχος δεν είναι πομπώδης και στα έργα του λάμπει ένα υπαινικτικό χιούμορ, το οποίο οι άνθρωποι της δημόσιας ζωής θα έπρεπε επίσης να υιοθετούν όταν μπορούν. Ο Πλούταρχος τουλάχιστον ισχυρίζεται ότι έχει εφαρμόσει ήδη αυτά που πρεσβεύει – ακόμη και αν αυτό σημαίνει την επιθεώρηση του αποστραγγιστικού συστήματος στη γενέτειρά του, πράγμα για το οποίο ήταν περήφανος: “Λέω σε όσους με επικρίνουν ότι στέκομαι και κοιτάζω να μετρούν πλακίδια ή να τοποθετούν μεγάλες πέτρες ότι δεν το κάνω για μένα, αλλά για τον τόπο που με γέννησε”.
Η αγάπη του για τη γενέθλια Χαιρώνεια ξεχωρίζει μέσα στο έργο του, παρά το γεγονός ότι ανάμεσά στους φίλους του μετρούσε προξένους και στρατηγούς, ταξίδεψε στην Αλεξάνδρεια και τη Ρώμη, στην Αθήνα και τους Δελφούς, όπου υπήρξε και ιερέας. Ποτέ δεν εγκατέλειψε την πόλη του για μεγάλο διάστημα και συχνά την υπερασπιζόταν καταφέρνοντας μία αξιοζήλευτη ισορροπία μεταξύ του τοπικού και του οικουμενικού στη σκέψη του.
Ο καθένας από εμάς, σε οποιαδήποτε διαδρομή της ζωής του, μπορεί να ανακαλύψει σοφία στον Πλούταρχο και να την εφαρμόσει ακόμη και στον σημερινό πολύπλοκο κόσμο μας. Ο Θουκυδίδης αποκαλούσε το δικό του έργο “κτήμα ες αεί”. Ο Πλούταρχος, που αγαπούσε τον Θουκυδίδη, σίγουρα θα συμφωνούσε. Θα πρόσθετα ότι και τα κείμενα του Πλούταρχου διεκδικούν τον ίδιο χαρακτηρισμό"
Judith Mossman -Καθηγήτρια Κλασικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Νότιγχαμ
Η Judith Mossman συμμετέχει στον συλλογικό τόμο «Όψεις και θέματα της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας» (Δημ. Παπαδήμα, 2010) σε επιμέλεια Justina Gregory. Από τα βιβλία της στα αγγλικά ξεχωρίζει η εργασία για την «Εκάβη» του Ευριπίδη
Συνέντευξη στην εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ
…..η γενική είναι "της Σαπφούς".....
ΑπάντησηΔιαγραφήΣε αυτήν την κατηγορία εντάσσονται πολλά ουσιαστικά σε -ώ, τόσο κύρια (Κλειώ, Ηρώ, Σαπφώ, Ερατώ, Μαντώ, Βαγγελιώ, Μαριγώ), όσο και κοινά (ηχώ, πειθώ). Συχνά βρισκόμαστε στη δύσκολη (μερικές φορές) θέση να κλίνουμε αυτά τα ουσιαστικά, των οποίων η γενική μας προβληματίζει.Ας ξεκαθαριστεί από την αρχή ότι τα ονόματα όπως Φρόσω, Μέλπω κ.λπ. (παροξύτονα, τονίζονται στην παραλήγουσα), δεν εμφανίζουν δυσκολίες (η Φρόσω, της Φρόσως).
ΔιαγραφήΤο πρόβλημα παρουσιάζεται στα οξύτονα (όσα τονίζονται στη λήγουσα):
Σχηματισμός γενικής : Πώς θα σχηματιστεί η γενική του ονόματος «Ηρώ» ;
Της Ηρούς ή της Ηρώς;
Η ηχώ, γενική της ηχούς ή της ηχώς ;
Η πειθώ, γενική της πειθούς ή της πειθώς ;
Οι διαφορές στους τύπους οφείλονται στην προσπάθεια της ελληνικής γλώσσας να ισορροπήσει μεταξύ της αρχαίας και της νεοελληνικής μορφής της. Επομένως, λέξεις που προέρχονται από την αρχαία θα κλιθούν κανονικά με τη γενική σε – ους.
Όσες ανήκουν στο νεοελληνικό κλιτικό σύστημα ή προέρχονται από την αρχαία, αλλά χρησιμοποιούνται ευρέως μέχρι σήμερα θα κλιθούν με τη γενική σε – ως.
Ονομαστική- Γενική
πειθώ
(προέρχεται από την αρχ. ελληνική, μάλλον λόγια λέξη στη χρήση της)
της πειθούς
ηχώ
(προέρχεται από την Α.Ε., αλλά χρησιμοποιείται συχνά και στη νέα ελληνική)
της ηχούς αλλά και ηχώς
Ηρώ
(αρχαιοελληνικό αλλά και νεοελληνικό όνομα)
της Ηρούς και Ηρώς
Σαπφώ
της Σαπφούς και Σαπφώς
Μαριγώ
της Μαριγώς (και φυσικά όχι Μαριγούς!!)
Μαντώ – Χρυσώ
της Μαντώς – Χρυσώς
Συνοψίζοντας :
Δε χρειάζεται να μας καταλαμβάνει αγωνία μπροστά στο σχηματισμό της γενικής κάποιων αμφίβολων τύπων, στην προσπάθειά μας να αποδείξουμε τις ανώτερες γραμματικές μας γνώσεις , δηλαδή δεν έγινε και τίποτα αν αναφερόμενοι στην αρχαία ποιήτρια Σαπφώ κλίνουμε της Σαπφώς (άλλωστε έτσι σχημάτισαν τον τύπο και γνωστοί φιλόλογοι, δεκαετίες πριν).
Αυτό ισχύει πολύ περισσότερο σε ονόματα σύγχρονων γυναικών, δηλαδή ακούμε «τα τραγούδια της Μαντούς» ή «της Ηρούς», κάτι που μάλλον ξύλινη γλώσσα και αγωνία για τη σωστή χρήση της αποκαλύπτει, παρά βεβαιότητα για τα σωστά ελληνικά.
Αλλωστε έχει ξανααναφερθεί : δεν υπάρχει πάντα σωστό και λάθος, όπως δεν υπάρχει άσπρο και μαύρο σε όλα τα πράγματα. Αυτό που σήμερα δε λέγεται, αύριο μπορεί να λέγεται και να θεωρείται (και από τους πνευματικούς ανθρώπους εννοώ) σωστό. Η γλώσσα διαρκώς εξελίσσεται και ανάλογα βέβαια θα έπρεπε να εξελίσσονται και τα βοηθήματά της (γραμματική, συντακτικό), πάντα από υπεύθυνους γνώστες της ελληνικής.