Τρίτη 25 Οκτωβρίου 2022

ΘΕΟΣ ΚΑΒΕΙΡΟΣ: Ο ΠΟΛΙΟΥΧΟΣ ΘΕΟΣ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Σήμερα στην πόλη της Θεσσαλονίκης γιορτάζεται ο πολιούχος Δημήτριος, άγιος της χριστιανικής πίστης.
Στην πόλη που πολλοί ονομάζουν Μάνα, γιατί αγκάλιασε όλους τους κατατρεγμένους, μόνους και φτωχούς, μια πόλη που πολιορκήθηκε και βάφτηκε με αίμα ανά τους αιώνες από τους βάρβαρους εποικιστες, τιμήθηκε, έλαμψε και τάχθηκε υπέρ Θεσσαλονικέων σε κάθε μάχη και σε κάθε κίνδυνο της πόλης, ο θεός Κάβειρος. Ο πρώτος πραγματικός πολιούχος θεός από κτίσεως της Θεσσαλονίκης όπου οι κάτοικοι της λάτρευαν τον Κάβειρο ως τον «αγιώτατον πάτριον θεόν».
Ας πάμε όμως να ξετυλίξουμε το κουβάρι της ιστορίας μας.Η παρουσία της λατρείας των Καβείρων στη Θεσσαλονίκη πιστοποιείται από τις αρχαιολογικές ανασκαφές όπου ναοί, νομίσματα, επιγραφές, φιλολογικές πηγές και αγγεία τον επιβεβαιώνουν. Ο Φίλιππος από την Μακεδονία και η Ολυμπιάδα απ' την Ήπειρο, γονείς του Μέγα Αλέξανδρου, πρωτοσυναντήθηκαν όταν και οι δύο μυούνταν στην Σαμοθράκη στα Καβείρια μυστήρια.
Η λατρεία των Καβείρων ήταν εξαπλωμένη σε όλη την Μακεδονία, Σαμοθράκη, Λήμνο, Θάσο αλλά αυτό που ίσως δεν γνωρίζουν οι περισσότεροι η λατρεία αυτή είχε φτάσει ως και την Θήβα.
Ο Παυσανίας αναφέρει, ότι στην Θήβα υπήρχε άλσος της Καβειρίας Δήμητρος και Κόρης, και σε αποστάση 7 σταδίων ιερό των Καβείρων.
Για τα Καβείρια μυστήρια έχουν γραφτεί τόμοι και το παρακάτω άρθρο θα εστιάσει μόνο στην λατρεία του πολιούχου θεού της Θεσσαλονίκης τον θεό Κάβειρο.
Μια συνήθης απεικόνιση του θεού Κάβειρου είναι να κρατά στο αριστερό χέρι ένα σφυρί και στο δεξί μια λαβίδα, αλλά και σε άλλες παραστάσεις να κρατά ένα κέρας και την νίκη ως σύμβολον της πόλεως.
Για τον θεό Κάβειρο διαβάζουμε στο βιβλίο του Ορέστη Ταφραλή “Η Θεσσαλονίκη” ο οποίος γράφει:
«Η Θεσσαλονίκη έτρεφε ειδική λατρεία για μια χθόνια θεότητα, που εθεωρείτο προστάτης της, τον Κάβειρο. Η λατρεία του, που πιθανότατα είχε εισαχθεί από τη Θάσο, ήταν πολύ σημαντική και συχνά τη συνδύαζαν με τη λατρεία του Απόλλωνα. Σε ορισμένα νομίσματα βλέπουμε τις δύο θεότητες να δίνουν το χέρι. Σε άλλες ο Απόλλων κρατεί στο δεξί χέρι του ένα μικρό Κάβειρο. Η λατρεία του Καβείρου ήταν τόσο σημαντική στη Θεσσαλονίκη, ώστε και οι ίδιοι οι αυτοκράτορες ενίοτε εδέχοντο να τους παραστήσουν ως Καβείρους.
Ετελούντο ειδικοί αγώνες που ελέγοντο Καβείρια, όταν εγίνοντο μόνο προς τιμήν του Καβείρου, και Καβείρια Πύθια, όταν εσχετίζοντο με την κοινή λατρεία του Απόλλωνα και του Καβείρου.
Όταν στη Θεσσαλονίκη ο χριστιανισμός εκτόπισε τον παγανισμό, ο άγιος Δημήτριος αντικατέστησε τον Κάβειρο, σαν προστάτης άγιος της πόλης».

Ο καθηγητής Χαράλαμπος Μπακιρτζής στο επίμετρο του βιβλίου “Αγίου Δημητρίου Θαύματα” αναφέρει:
«Ο Γ. Τουράτσογλου ενετόπισε σε ιδιωτική συλλογή της Θεσσαλονίκης χάλκινο νόμισμα της Θεσσαλονίκης των μέσων του 3ου αι. μ.Χ. Στη β’ όψη του νομίσματος αυτού απεικονίζεται μία από τις πύλες των τειχών της Θεσσαλονίκης και πάνω στις επάλξεις ο Θεός Κάβειρος όρθιος κατενώπιον κρατώντας στο αριστερό χέρι σφύρα και στο δεξί ρυτό. Ο Γ. Τουράτσογλου διαβλέπει στο νόμισμα αυτό τον πολιούχο θεό της πόλης Κάβειρο όρθιο στα τείχη να απωθεί τους Γότθους και συσχετίζει με την παράσταση αυτή την παράδοση του Αγίου Δημητρίου, προστάτη και των τειχών της Θεσσαλονίκης κατά τις αβαροσλαβικές επιδρομές τους τέλους του 6ου αιώνα και των αρχών του 7ου αι.».


Οι χριστιανοί συνέδεσαν το όνομα των Καβείρων-Κορυβάντων με φόνους και ταφές. Ήταν ένας σίγουρος τρόπος να σβήσουν από τις μνήμες των Ελλήνων Θεσσαλονικέων τον πολιούχο θεό τους. Να τους φοβίσουν. Λεγόταν λοιπόν ότι οι δύο αδελφοί Κορύβαντες σκότωσαν τον τρίτο και για να μην αποκαλυφθούν τον έθαψαν στις πλαγιές του Ολύμπου, ολόκληρο το σώμα ή μόνο το κεφάλι του που το σκέπασαν με κόκκινο πανί και μια χάλκινη ασπίδα.
Αυτός ο τρίτος αδελφός ονομαζόταν Κάβειρος και αυτόν επικαλούνταν με θυσίες αίματος οι Θεσσαλονικείς μας αναφέρει ο Κλήμης Αλεξανδρείας, στο «Προτρεπτικός ΙΙ,19, 1.3.4.».
Εικάζεται ότι στη Θεσσαλονίκη ανήκει το όνομα που παραδίδει ο Ησύχιος για τον ιερέα των Καβείρων «κοίης ή κόης».
Στο αυτοκρατορικό δε νόμισμα του Κλαυδίου του Β’ με την επιγραφή «DeoCABIRO» έγινε προς τιμή του θεού για την προστασία και τη διάσωση της πόλης από τη μεγάλη επίθεση των Γότθων το 268 μ.χ.
Ο συντάκτης των «Θαυμάτων του Αγίου Δημητρίου», μια συλλογή αγιολογικών κειμένων για τον πολιούχο της πόλης, μνημονεύει δύο πολεμιστές που σχεδίασαν μαζί ένα στρατήγημα για την απόκρουση των εχθρών· ο ένας τους ονομαζόταν «Κούβερ».
«Κόβειρος», σύμφωνα με ορισμένους μελετητές, είναι η άλλη ονομασία του Κάβειρου, και κατά άλλους μια ανάμνηση για τον συγγραφέα του βίου του Αγίου Δημητρίου του ανταγωνισμού ανάμεσα στον Έλληνα θεό και τον χριστιανό διάδοχό του.


ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Ο Έλληνας θεός Κάβειρος εξοβελίστηκε βιαίως από τον διάδοχό του χριστιανό άγιο της πόλης, τον Άγιο Δημήτριο. Μερικούς αιώνες αργότερα ο λαός θα πιστέψει ότι ο «φιλόπατρις αθλοφόρος» Άγιος Δημήτριος έσωσε την πόλη από τις επιθέσεις των Αβάρων (586 ή 597, 604, 615).
Η πόλη πλέον έχει σβήσει από παντού τον θεό που στάθηκε προστάτης της.
Οι ορδές των βαρβάρων ψυχών μιας θρησκείας μίσους, κατέστρεψαν χωρίς ιερό και όσιο, την ιστορία της πόλης και χωρίς σεβασμό την λατρεία ενός θεού που χιλιάδες άνθρωποι πίστεψαν.
Χωρίς καμμία αιδώ σήμερα ξεκινούν την ιστορία των θεών μετά τον 4ο αιώνα μ.χ, λες και οι άνθρωποι που ζούσαν εκεί και λάτρευαν τους Έλληνες θεούς ήταν απλά αμοιβάδες πριν την άφιξη του αγίου.
Στην πόλη αυτή, που θέλουν να την ονομάζουν Νέα Ιερουσαλήμ και συμβασιλευουσα, έλαμψαν, λατρεύτηκαν και τιμήθηκαν όλοι οι Έλληνες θεοί μαζί και ο θεός Κάβειρος, όπως και η λατρεία των Καβείρων μυστηρίων στην οποία υποκλίνονται όλοι οι ξένοι ερευνητές σαν την πλέον αρχέγονη και καθαρή λατρεία θεών.
Στην πόλη αυτή έζησα σχεδόν όλη μου την ζωή, ξέρω πως περπατώντας εκείνες τις κρύες νύχτες στους σκοτεινούς δρόμους της, περπάτησα πολλές φορές μαζί με τους Έλληνες θεούς της πόλης μου.
Εγώ και μερικοί ακόμη σκόρπιοι εναπομείναντες αλλά δυνατοί Έλληνες, υμνούμε και ευχαριστούμε τον θεό Κάβειρο που έστησε αυτήν την πόλη στα πόδια της.
Που την προστάτευσε.
Είθε να θυμηθούμε σύντομα πως οι θεοί δεν πεθαίνουν παρά μονάχα στις δόλιες ψυχές των ανόητων ανθρώπων.
Χαίρε θεέ Κάβειρε!
Είθε να προστατεύεις την ιερή μας πόλη στους αιώνες που έρχονται!

Έρευνα αρθρογραφία και συλλογή αυτούσιων αποσπασμάτων και πληροφοριών έγινε από την Γιώβη Βασιλική.

1 σχόλιο: