ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΣΕΒΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ

Κάθε τι που ανήκε ή προσιδίαζε στους θεούς, ναοί, αναθήματα, αφιερώματα, τιμές και θυσίες, αποτελούσε και την ευρεία έννοια του «ἰεροῦ». Ο σεβόμενος τα ιερά θεωρούνταν όσιος και ευσεβής και ο προσβάλλων αυτά ήταν ένοχος ασεβείας.Εάν, όμως, θελήσουμε να κατατάξουμε τις διάφορες περιπτώσεις του αδικήματος της ασεβείας, μπορούμε να καταλήξουμε σε τρεις κατηγορίες, κατά το Βιζουκίδη.
Στην π ρ ώ τ η κατηγορία μπορεί να ενταχθεί η «ἀθεΐα», η «ἀρνηση» και η προσβολή των «κοινῶν θρησκευτικῶν πεποιθήσεων ή τῆς νενομισμένης λατρείας».
Στην δ ε ύ τ ε ρ η κατηγορία εντάσσεται «ἡ εἰσαγωγῆνέων θεῶν, νέων θρησκευτικῶν δοξασιῶν ἤ καινοτομιῶν περί την λατρείαν» άνευ της συγκαταθέσεως των αρμόδιων θρησκευτικών και πολιτικών αρχών.
Στην τ ρ ί τ η δε κατηγορία εντάσσεται κάθε άλλη δι΄ έργων και λόγων βεβήλωση ή ύβρις των ιερών, των αφιερωμάτων στα ιερά, των θρησκευτικών τελετών και των επιμελουμένων αυτών δημοσίων λειτουργών.
Συμπερασματικά, αυτός που με λόγια ή πράξεις έδειχνε περιφρόνηση γενικά και έλλειψη του οφειλομένου σεβασμού στους θεούς, στην επικρατούσα θρησκεία και στους λειτουργούς αυτούς διέπραττε το αδίκημα της ασέβειας. Δράστης ασεβείας ήταν ο αρνούμενος δημόσια την ύπαρξη θεών, αυτός που διακήρυσσε την αθεΐα του ή που ευαγγελιζόταν νέους θεούς.
Αυτός που περιφρονούσε φανερά τις τελούμενες δημόσιες θρησκευτικές τελετές, καθώς και αυτός που κατέστρεφε με οποιονδήποτε τρόπο ναούς ή αγάλματα θεών. Αυτός, τέλος, που δεν έκανε τις παραδοσιακές θυσίες ή τις έκανε μεν, αλλά με λάθος τρόπο ή εισήγαγε νέους τρόπους θυσιών παραμελώντας τις παραδοσιακές. Δράστης του αδικήματος της ασεβείας, ακόμη, ήταν αυτός που χωρίς δικαίωμα αντιποιούνταν έργα ιερατικού λειτουργού, ιερουργούσε σε μυστήρια ή θρησκευτικές τελετές και γνωστοποιούσε τρίτους αμύητους τα απόρρητα των θρησκευτικών μυστηρίων.
Αυτός δε που παρέβαινε τις νόμιμες απαγορεύσεις, που επιβάλλονταν σε βάρος δράστη σοβαρού αδικήματος και εισήρχετο σε ναούς, συμμετείχε σε θρησκευτικές, δημόσιες τελετές κλπ.
Ο Αριστοτέλης είχε χαρακτηρίσει, επίσης, ασέβεια την εκ μέρους του πολίτη παραμέληση των υποχρεώσεων του απέναντι στους θεούς, στους νεκρούς, στους γονείς και στην πατρίδα, διότι οι πάτριες θρησκευτικές παραδόσεις ήταν αναπόσπαστο κομμάτι των καθιδρυμένων θεσμών της πόλης, τους οποίους όφειλε κάθε πολίτης όχι μόνο να σέβεται και να τιμά, αλλά και να υπερασπίζεται εναντίον κάθε επιβουλής.
Η ιστορία αναφέρει τα ονόματα τεσσάρων γυναικών, οι οποίες κατηγορήθηκαν για ασέβεια: της Ασπασίας, της Φρύνης, της Θεωρίδος και της Νίνου.
Οι λόγοι για τους οποίους κατηγορήθηκαν δεν είναι γνωστοί με ακρίβεια.

 
ΑΣΠΑΣΙΑ
Σχετικά με την Ασπασία, η οποία εκδιώχθηκε από τον Έρμιππο, (Πλουτάρχου, «Περικλής», ΧΧΧΙΙ : «περί δε τοῦτον τον χρόνον Ἀσπασία δίκην ἔφευγε ἁσεβείας») η ασέβεια αυτής συνίστατο πιθανώς στο γεγονός, ότι εκείνη είχε εκδηλώσει κλίση προς τις θεωρίες του Αναξαγόρα. Αυτό εικάζει κανείς από τον τρόπο με τον οποίο αναφέρει τη δίκη ο Πλούταρχος συνδέοντας το με το ψήφισμα του Διοπείθους. Η καταδίωξη της δεν
ήταν βέβαια άσχετη με τις επιθέσεις στις οποίες εκτίθεντο ο ίδιος ο Περικλής στο τέλος της ζωής του.

ΦΡΥΝΗ
H Φρύνη, η Θεσπική, κατηγορήθηκε από τον Εύθιο για ασεβεία, διότι εκείνη εκώμαζε αναιδώς και εισηγείτο νέους θεούς και συνόδευε θιάσους ανδρών και γυναικών.
«Κωμάζω» σημαίνει «παίρνω μέρος σε γιορτή κώμου» (ή επίσης «τραγουδώ στην πόρτα ερωμένης»).
"Κωμάρχης" λεγόταν ο επικεφαλής σε γιορτή «κώμου». Οι "κωμαστές" (αυτοί που συμμετείχαν σε «κώμο») μετά το τέλος συμποσίου έβγαιναν στους δρόμους, χορεύοντας και τραγουδώντας με μουσική συνοδεία. Φορούσαν προσωπίδες και στεφάνια, ενώ μπροστά τους πήγαινε λαμπαδηφορία.

ΘΕΩΡΙΔΑ
Με την ίδια κατηγορία μνημονεύεται, ότι ο Δημοσθένης κατηγόρησε την Θεωρίδα της Λημνίας, η οποία ιστορείται, ότι ήταν επικίνδυνη φαρμακεύτρια και χρησιμοποίησε μάγια (φάρμακα και ξόρκια»), χωρίς, όμως, να είναι σαφές αν καταδικάστηκε μόνο επειδή έκανε μάγια ή επειδή τα χρησιμοποιούσε για κάποιο ασεβή σκοπό. (Δημοσθένη, «Κατά Αριστογείτωνος», ΧΧV 79 (793)

ΙΕΡΕΙΑ ΝΙΝΟ
Ο Μνησικλής και ο Μενεκλής κατηγόρησαν την ιέρεια Νίνο, η οποία λέγεται, ότι είχε παρασκευάσει φίλτρα για τους νέους, το κύριο, όμως, αδίκημα της ήταν, ότι εισήγαγε φρυγικές θρησκευτικές τελετές και αποπειράθηκε να συγκροτήσει μια νέα θρησκευτική αίρεση ή μια τελετουργία προς τιμή κάποιας νέας θεότητας. (Δημοσθένη, «Προς Βοιωτόν Β΄», XL 9 (1010) , Βλ. και Μακντάουελ, ό.π., σελ. 304)

Η τύχη των παραπάνω γυναικών ήταν διαφορετική:
Την μεν ΑΣΠΑΣΊΑ έσωσαν οι δεήσεις και τα δάκρυα του Περικλέους. 

(Πλουτάρχου, «Περικλής», ΧΧΧΙΙ (169)
Την δε ΦΡΥΝΗ το πραξικόπημα του Υπερείδη. 

Η ΘΕΩΡΙΔΑ, όμως, και η Ιέρεια ΝΙΝΟΣ θανατώθηκαν.
(Δημοσθένη, «Προς Βοιωτόν Α΄», XΧΧΙΧ (995), Δημοσθένη, «Προς Βοιωτόν Β΄», ΧL 9 (1010)

--------------------------------------------------------------------------------------------------------
*Πληροφορίες σχετικά αντλήθηκαν από την διπλωματική εργασία της Βασιλικής Χ. Καραθανάση με θέμα: «ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΘΡΗΣΚΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΚΛΑΣΙΚΗ ΑΘΗΝΑ (και μέχρι τον 3ο αιώνα π.Χ.)»