Ευρυνόμη: Η πολυπεριπλανώμενη Θεά των Πάντων

ΕΝ αρχή η Ευρυνόμη, ή Θεά των Πάντων, αναδύθηκε γυμνή από το Χάος, αλλά δεν βρήκε τίποτε στερεό για να ακου­μπήσει τα πόδια της, και έτσι διαχώρισε τη θάλασσα από τον ουρανό χορεύοντας μόνη πάνω στα κύματα ...
Η Ευρυνό­μη χόρεψε κατά τα νότια, και ο αέρας που αναδεύτηκε πίσω της, φάνταξε κάτι καινούριο και ξεχωριστό, κάτι για να αρχίσει έργο δημιουργίας. Η Ευρυνόμη στράφηκε κι άδραξε αυτόν το βόρειο άνεμο, τον έτριψε μέσα στα χέρια της, και ιδού! Ο μέγας όφις Οφίων.
Η Ευρυνόμη χόρεψε για να ζεσταθεί, έξαλλα, όλο και πια έξαλλα, ώσπου ο Οφίων κυριεύτηκε από λαγνεία, κουλουριάστηκε γύρω στα θεϊκά εκείνα μέλη, και ορέχτηκε να σμίξει μαζί της. Τώρα, ο Βόρειος Άνεμος, ο Βορέας, γονιμοποιεί γι' αυτό οι φορά­δες στρέφουν τα καπούλια τους προς τον άνεμο και γεννούν πουλάρια χωρίς τη βοήθεια του επιβήτορα. (Πλίνιος Φυσική Ιστορία, Όμηρος Ιλιάδα). Παρόμοια λοιπόν η Ευρυνόμη έπιασε παιδί. Κατόπιν, η Ευρυνόμη έλαβε μορφή περιστεράς, πλα­νήθηκε πάνω στα κύματα, και όταν πέρασε ο καιρός που έπρεπε, γέννησε το Αβγό του Σύμπαντος. Με την προσταγή της, ο Οφίων κουλουριάστηκε επτά φορές γύρω στο αβγό, ώσπου το αβγό άνοιξε και χωρίστηκε στα δύο.  

Από μέσα του κύλησαν όλα όσα υπάρχουν, τα παιδιά της Ευρυνό­μης: Ο ήλιος, η σελήνη, οι πλανήτες, τα αστέρια, η γη με τα βουνά και τους ποταμούς της, με τα δέντρα, τα βότανά της και τα ζωντανά πλάσματα. Η Ευρυνόμη και ο Οφίων έστησαν το σπιτικό τους στο όρος Όλυμπος, όπου ο Οφίων εξόργισε την Ευρυνόμη υποστηρίζοντας ότι αυτός ήταν ο δημιουργός του Σύμπαν­τος. Ευθύς εκείνη τον χτύπησε στο κεφάλι με τη φτέρνα της, με κλοτσιές του πέταξε τα δόντια, και τον εξόρισε στις σκοτεινές σπηλιές κάτω από τη γη. (Αργοναυτικά Απολλώνιος Ρόδιος, Τζέτζης Εις τον Λυκόφρων). Κατόπιν, η θεά δημιούργησε τις επτά πλανητικές δυνάμεις, ορίζοντας μια Τιτανίδα και έναν Τιτάνα για κάθε μία:
Τη Θεία και τον Υπερίωνα για τον 'Ήλιο.
Τη Φοίβη και τον Άτλαντα για τη Σελήνη.
Τη Διώνη και τον Κριό για τον πλανήτη Άρη.
Τη Μήτις και τον Κοίο για τον πλανήτη Ερμή.
Τη Θέμιδα και τον Ευρυμέδοντα για τον πλανήτη Δία.
Την Τηθύς και τον Ωκεανό για την Αφροδίτη.
Τη Ρέα και τον Κρόνο για τον πλανήτη Κρόνο (Όμηρος Ιλιάδα, Απολλώνιος Ρόδιος, Ησίοδος Θεογονία, Απολλόδωρος, Αριστοφάνη Όρνιθες κ.λ.π).
Αλλά ο πρώτος άνθρωπος ήταν ο Πελασγός, προπάτορας των Πελασγών που ξεπήδησε από το έδαφος της Αρκαδίας και τον ακολούθησαν μερικοί άλλοι, που ο Πελασγός τους έμαθε να φτιάχνουν καλύβες, να τρώνε βελανίδια και να ράβουν χι­τώνες από χοιρόδερμα σαν κι αυτούς που φοράει ακόμη η φτωχολογιά στην Εύβοια και στη Φωκίδα (Παυσανίας).

Όταν κυριάρχησαν ο Κρόνος και η Ρέα, η Eυρυνόμη αποσύρθηκε στη θάλασσα, όπου εκεί μαζί με τη Θέτιδα υποδέχτηκε τον Ήφαιστο όταν εκείνος εκδιώχθηκε από τον Όλυμπο. Μετά την επικράτηση των Ολύμπιων θεών παρουσιάζεται σαν κόρη του Ωκεανού και της Τηθύος. Mαζί με το Δία γέννησε τις Χάριτες (Αγλαΐα, Ευφροσύνη, Θάλεια). Το ιερό της Ευρυνόμης, το οποίο περιβαλλόταν από πολλά και πυκνά κυπαρίσσια, λειτουργούσε μια ορισμένη μέρα κάθε χρόνο και τότε μόνο γίνονταν οι θυσίες από τους πιστούς. Με τα χρόνια πιστεύονταν πως ήταν θεότητα του κάτω κόσμου και γι' αυτό απέφευγαν τις ιεροπραξίες οι οποίες γίνονταν μόνο μια φορά τον χρόνο , ενώ είχαν δέσει το ξόανο της με χρυσές αλυσίδες, το οποίο απεικονίζονταν με την μορφή γυναίκας ως τους γλουτούς ενώ το κάτω μέρος είχε τη μορφή ψαριού, όπως μας παραδίδει ο Παυσανίας.

Σε αυτό το αρχαϊκό θρησκευτικό σύστημα δεν υπήρχαν ακόμη ούτε θεοί, ούτε ιερείς, παρά μόνο μία οικουμενική θεά και οι ιέρειες της. Το κυρίαρχο φύλο ήταν οι γυναίκες, και ο άνδρας ήταν το περίφοβο θύμα τους. Την πατρότητα δεν την τιμούσαν, και η σύλληψη αποδιδόταν στον άνεμο, η κληρονομιά ήταν μητρογραμμική και τα φίδια τα θεωρούσαν ενσαρκώσεις των νεκρών. Ευρυνόμη (η πολυπεριπλανώμενη) ήταν η επωνυμία της θεάς ως ορατής σελήνης.
Οι γεννημένοι από την γη Πελασγοί, που φαίνεται να υποστηρίζουν ότι είχαν ξεπηδήσει από τα δόντια του Οφίωνα, ίσως ήταν αρχικά ο νεολιθικός λαός με τα "ζωγραφισμένα σκεύη". Ο Ευριπίδης αναφέρει ότι οι Πελασγοί υιοθέτησαν το όνομα Δαναοί, από τον ερχομό του Δαναού και των 50 θυγατέρων του στο Άργος. Ο Στράβων λέει ότι εκείνοι που ζούσαν κοντά στην Αθήνα ήταν γνωστοί ως Πελαργοί.
Οι πλανητικές δυνάμεις ήταν ως εξής: ο Ήλιος για τον φωτισμό, η Σελήνη για την μαγεία, ο Άρης για την σοδειά, ο Ερμής για την σοφία, ο Ζευς για τον νόμο, η Αφροδίτη για τον έρωτα, ο Κρόνος για την ειρήνη.
Η δήλωση του Παυσανία ότι ο Πελασγός ήταν ο πρώτος από τους ανθρώπους, καταγράφει την συνέχεια νεολιθικού πολιτισμού στην Αρκαδία ως τους κλασικούς χρόνους.

Η έρευνα έγινε από την Γιώβη Βασιλική - πληροφορίες συλλέχθηκαν από: Carl Kerenyi, "Μυθολογία των Ελλήνων"- Ο πελασγικός μύθος της δημιουργίας. R. Graves (1979), "Οι ελληνικοί μύθοι".