Κοττυτώ: μια ξεχασμένη θεά

  Ο Βολταίρος κάποτε είπε πως "η Μυθολογία είναι η πρωτότοκη αδερφή της Ιστορίας". Που τελειώνει όμως ο μύθος και που αρχίζει η ιστορία συνεχίζει  είναι ένα ερωτηματικό. Συμπορεύονται  και αλληλοσυμπληρώνονται πολλές φορές εν αγνοία των περισσοτέρων. Κάπου μέσα στην Μυθιστορία μας λοιπόν, υπάρχει ένα ξεχασμένο όνομα, αυτό της Κοττυτούς. Ποια να ήταν άραγε η Κοττυτώ; Ας πάμε να ξετυλίξουμε το κουβάρι του μύθου.
Ο Κόττος ήταν ο επώνυμος πρόγονος των Κοττίων οι οποίοι λάτρευαν την οργιαστική Κοττυτώ και διέδωσαν την λατρεία της από την Θράκη σε όλη την Βορειοδυτική Ευρώπη. Κατά τον κλασσικό μύθο ο Κόττος ήταν ο Εκατόγχειρας αδερφός των Βριάρεω και Γύγη, συμμάχων του Δία στον πόλεμο του εναντίον των Τιτάνων στα σύνορα μεταξύ Θράκης και Θεσσαλίας. Πατέρας του Κόττου, θεωρείται σύμφωνα με ρωμαϊκές επιγραφές, ο Ντόνους (Δαναός), ιερός βασιλιάς των Κοττίων, λιγυρικού συνασπισμού φύλων που έδωσε το όνομά του στις Κόττιες Άλπεις.
Οι φυλές αυτές περιγράφονται σαν εκατόγχειρες ίσως επειδή οι ιέρειες τους ήταν οργανωμένες σε ομάδες ανά πενήντα,(ο κάθε Εκατόγχειρας είχε 50 κεφάλια), όπως οι Δαναΐδες και οι Νηρηίδες ή ίσως επειδή οι άντρες ήταν οργανωμένοι σε πολεμικές ομάδες ανά εκατό, όπως οι πρώτοι Ρωμαίοι.
Το όνομα Κόττυς, ή Κόττος είναι αρκετά σύνηθες και εμφανίζεται ως δυναστικός τίτλος στην Θράκη μεταξύ του τέταρτου π.χ και του πρώτου μ.χ αιώνα. Οι Κότινοι και οι Ατακότοι της Βόρειας Βρετανίας και της Θράκης καθώς και άλλα πολλά φύλλα που τα ονόματά τους περιέχουν ρίζες κατ- ή κοτ- μεταξύ της Βρετανίας και της Θράκης λέγεται ότι κρατούν από τους Κόττιους. Υπήρχε μάλιστα μια κοττική δυναστεία στην Παφλαγονία, στις νότιες ακτές της Μαύρης θάλασσας. Όλοι αυτοί φαίνεται ότι πήραν το όνομά τους από την Μεγάλη θεά, την Κοττυτώ, της οποίας η οργιαστική λατρεία ήταν διαδεδομένη στην Θράκη, στην Κόρινθο και στην Σικελία. 
Συσχετιζόταν με την Άρτεμη και την Κυβέλη, αλλά και με την Δήμητρα, ενώ οι Έλληνες θεώρησαν την Κοττυτώ ως μια πτυχή της Περσεφόνης. Οι μύθοι θέλουν να συνδέεται και με την Σεμέλη-Θυώνη μητέρας του Διόνυσου, αφού φαίνεται πως σε μεταγενέστερες εποχές η λατρεία της εισήχθη στην Αθήνα και την Κόρινθο και συνδέθηκε, με τον Διόνυσο.

Αγγείο που βρίσκεται στο Λούβρο, απεικονίζει  πιθανότατα την θεά Κοττυτώ, να πλησιάζει τον Απόλλωνα. (380-370 π.Χ.)

Οι γιορτές προς τιμήν της, τα νυχτερινά όργιά της, τα Κοττύτια, γιορτάζονταν κατά τον Στράβωνα στην πρώιμη Ελλάδα όπως αυτά της Δήμητρας και της Κυβέλης. Σύμφωνα με τον Στράβωνα επρόκειτο για τις τελετουργίες των Ηδωνών, νυχτερινές τελετές οι οποίες συνδέονταν με αχαλίνωτη ευαισθησία και άσεμνη συμπεριφορά. Άντρες ντυμένοι γυναικεία, χόρευαν κάτω από τους ήχους έντονης και οργιαστικής μουσικής. Στα Κοττύτια της Σικελίας οι μύστες έφεραν χαρακτηριστικά κλωνάρια από όπου κρέμονταν φρούτα και κριθαροκουλούρες. Ωστόσο, είναι πιθανό ότι η κορινθιακή-σικελική λατρεία ήταν μέρος του ημερολογίου αγροτικών εορτασμών και θα έπρεπε να διαφοροποιηθεί από την οργιαστική θρακική λατρεία.
Οι ιερείς της ονομάζονταν Βαπτιστές ή κολυμβητές, επειδή η τελετή καθαρισμού τους πριν από τη λατρεία περιελάμβανε μια περίτεχνη τελετή κολύμβησης. Υπάρχει όμως και μία άλλη εκδοχή. Οι ζηλωτές της Κοττυτούς απασχολούσαν μυσταγωγούς τους οποίους αποκαλούσαν βαπτιστές, είτε γιατί βάπτιζαν τους πιστούς προτού πάρουν μέρος στα οργιαστικά τελετουργικά, είτε διότι ήταν επιφορτισμένοι με την τελετουργική εμβάπτιση (ίσως βαφή) των ρούχων ή της κόμης, δεν είναι ξεκαθαρισμένο. Στους πρώιμους Ιρλανδούς και Βρετανούς υπήρχε το έθιμο του βαπτίσματος πολύ πριν φθάσουν οι χριστιανοί, γεγονός που μαρτυρείται από τις ιρλανδικές αφηγήσεις Κόναλ Ντέργκ και Κόναλ Κέρναχ και στην ουαλική Το κοκκίνισμα της χρυσής κόμης, ένδειξις της εξάπλωσης της λατρείας της. Πιθανολογείται πως το όνομά της σήμαινε πόλεμος ή σφαγή.

 

 ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Κοττυτώ, μια ξεχασμένη θεά. Η Κοττυτώ λατρεύτηκε, τιμήθηκε και αφέθηκε σε έναν βαθύ ύπνο. Πέρασε στον μύθο. Αν ξεχάστηκε είναι κάτι που δεν λέγεται με σιγουριά.
Μέσα στις μνήμες και στους μύθους σαφώς και παραμένει ζωντανή. Περιμένοντας ίσως κάποιους μυσταγωγούς που, υπό των ήχων της έντονης και οργιαστικής μουσικής, θα την εγείρουν και θα μας ξυπνήσουν από τον βαθύ ύπνο της λησμοσύνης.
Ελθέ θεά!
Δείξε μας τον τρόπο να εξαγνιστούμε στα νερά της Μνημοσύνης.
Δείξε μας πως να καθαρθούμε, πως να κολυμπήσουμε στα νερά της αλήθειας, υπό το φως σου, και να φτάσουμε στην ακτή, ελεύθεροι από τον φαύλο κύκλο των εδώ παθών στον οποίο έχουμε εμπλακεί.
Θύμησέ μας πως να διώξουμε τον φόβο που έχει γαντζωθεί στα σπλάχνα μας, επειδή θυμόμαστε μόνο την βροτή ύπαρξη μας. Θύμησέ μας εσύ την θεϊκή μας φύση.
Δώσε θεά ξανά τον Ρυθμό στους μύστες.
Αιώνες τώρα περιμένουμε.

Η έρευνα έγινε από την Γιώβη Βασιλική. 

Πληροφορίες αλλά και αυτούσια αποσπάσματα και παράγραφοι για να πραγματοποιηθεί το παραπάνω άρθρο συλλέχθηκαν από:

-Ρόμπερτ Γκρέιβς "Η Λευκή θεά" και "Οι Ελληνικοί Μύθοι"
-Detschew, Dimiter. Die Thrakische Sprachreste. Wien, 1957: p. 258 (in German) -Simpson, D. P. (1968). Cassell's Latin Dictionary
-Henry George Liddell, Robert Scott, A Greek-English Lexicon, on Perseus
-Brewer's Dictionary of Phrase and Fable - Revised and Updated Edition