ΓΕΛΛΩ: ΤΟ ΦΟΒΗΤΡΟ ΤΩΝ ΜΑΝΑΔΩΝ

Η Γελλώ (ή Γελλού ή Γιλλού ή Γυλού), είναι μια νύμφη, ένα κακοποιό δαιμονικό πνεύμα, γνωστό σ' ολόκληρο τον Ελληνικό κόσμο τουλάχιστον από τον 7ο - 6ο π.χ. αιώνα, όπως αποδεικνύεται από αναφορά σ' αυτό της ποιήτριας Σαπφούς.

Η Γελλώ θεωρείται το δαιμόνιο που ευθυνόταν για τους πρόωρους θανάτους μικρών παιδιών και σαν τέτοιο αποτελούσε το φόβητρο των μανάδων. Πρόκειται για το φάντασμα μιας νεκρής γυναίκας που έπνιγε τα μικρά παιδιά.
Η παράδοση τη θεωρεί αρχικά σα μια νεαρή κόρη από τη Λέσβο όπου ζούσε ευτυχισμένη με τον άντρα της, η οποία πέθανε πάνω στον τοκετό. Την έθαψαν αλλά αυτή δεν βρήκε ησυχία ούτε στον τάφο της, ούτε πήγε στον Άδη ως άυλη και άσαρκη σκιά νεκρής, παρά έμεινε στην Γη και έγινε ένα δαιμονικό φάντασμα που προσπαθεί να βλάψει τις νεαρές γυναίκες, ιδίως τις λεχώνες, και να πνίξει τα νεογέννητα βρέφη τους ή να τους απορροφήσει το αίμα και να τα κάνει να πεθάνουν.
Σύμφωνα με την υπάρχουσα τότε πρόληψη, άμα έβλεπε κάποιος ένα μωρό να γελάει στον ύπνο του, έπρεπε αμέσως να το ξυπνήσει, γιατί το γέλιο του, λόγω του ομόηχου με το όνομά της, το προκαλούσε η δαιμόνισσα Γελλώ, η οποία υπήρχε έτσι φόβος να το πνίξει.
Λέγεται ότι η Γελλώ μπορούσε να βλάψει ένα παιδί μόνον για ένα χρόνο μετά τη γέννησή του, διότι εξουδετερωνόταν μετά από τη Μοίρα Αδράστεια.
Προτρέπεται επίσης όποιος περαστικός συναντούσε στο δρόμο κοιμισμένη και ενεδρεύουσα τη Γελλώ, αμέσως να την χαστουκίσει και να την ξυπνήσει, γιατί διαφορετικά “μπορεί να τον αρπάξει και να τον σύρει στα πηγάδια….”
Η Σαπφώ αναφέρει την παροιμία «Γαλλούς παιδοφιλωτέρα», ο δε παροιμιογράφος Ζηνόβιος λέγει ότι η παροιμία λέγεται δια τα νέογνά που πεθαίνουν πρόωρα, την αναφέρει και ο Ησύχιος.
Ο Αριστοφάνης την παρομοιάζει με την Έμπουσα εις το έργο του «Βάτραχοι» όπως και με την Λάμια εις το έργο του «Σφήκαι».
Οι Βυζαντινοί της έδιναν επίσης διάφορες προσωνυμίες, όπως Αμορφώ, Μωρά, Βυζού, Μαρμαρού, Πετασία, Πελαγία, Βαρδόνα, Απλετού, Χαμοδράκαινα, Αναβαρδαλαία, Ψυχρανοσπάστρια ή Ψυχοανασπάστρια, Παιδοπνίκτρα, Στρίγγλα, Μαυλού, Μυία κ.λ.π..
Οι δε γυναίκες που επιδίδονταν στη μαγεία ονομάζονταν Γελλούδες. Οι σχετικές περί την Γελλώ δοξασίες και προκαταλήψεις διατηρήθηκαν κι επιβίωσαν μόνο στα νησιά των Κυκλάδων και του αρχιπελάγους όπως Μύκονο, Τήνο, Σύμη, Τήλο, Χίο κ.λ.π και στην Κύπρο και όχι στην υπόλοιπη ηπειρωτική Ελλάδα.


*Έρευνα και συλλογή πληροφοριών έγινε από την Γιώβη Βασιλική.