Ψυχὴ πᾶσα ἀθάνατος διατείνεται ο Σωκράτης στον Φαίδρο του Πλάτωνος και αποδεικνύει τον ισχυρισμό του καθετί που κινείται πάντα (ἀεικίνητον) και από μόνο του (αὑτὸκινοῦν) είναι αθάνατο και αποτελεί την αρχή και πηγή της κίνησης για όσα άλλα κινούνται. Η αρχή όμως ενώ γεννά τα πάντα, η ίδια είναι αγέννητη και, κατ’ επέκταση, άφθαρτη, αφού, αν φθειρόταν, δε θα ήταν δυνατό να γεννηθεί τίποτε.
Όσον αφορά την κίνηση, αρχή της είναι το αὑτὸ κινοῦν, το οποίο είναι, καθώς ειπώθηκε, αθάνατο. Η αυτοκίνηση όμως είναι η ουσία της ψυχής, η οποία κινεί τα άψυχα. Έτσι, αφού η ψυχή είναι αυτοκινούμενη, τότε, κατ’ ανάγκη, θα είναι αγέννητη και αθάνατη. Η μορφή της ψυχής κατόπιν παραλληλίζεται με ένα άρμα που φέρεται από ένα ζεύγος φτερωτών ίππων και τον ηνίοχό τους. Και ενώ στους θεούς τόσο οι ίπποι όσο και ο ηνίοχος είναι καλής φύσης και συνυπάρχουν εκ φύσεως αρμονικά, στις ανθρώπινες ψυχές ο ένας ίππος είναι λευκός, όμορφος, ενάρετος, ευγενικής καταγωγής συνετός και υπάκουος, ενώ ο έτερος συγκεντρώνει τα αντίθετα χαρακτηριστικά.
Έτσι, η ηνιόχηση για τους ανθρώπους καθίσταται δυσχερής και επίμοχθη.
Γενικά, η ψυχή είναι τέλεια και φτερωτή και κινείται στον αιθέρα. Η δύναμη των φτερών την οδηγεί προς τα πάνω, όπου κατοικεί το γένος των θεών.
Ο Δίας, προπορευόμενος, τακτοποιεί και φροντίζει τα πάντα, ενώ τον ακολουθούν δέκα ακόμη θεοί (η Εστία παραμένει στον οίκο των θεών).Τον κάθε θεό ακολουθούν όσες ψυχές το επιθυμούν και δύνανται να το επιτύχουν. Η θεότητα που ακολουθεί κάθε ψυχή καθορίζει το χαρακτήρα εκείνου που αργότερα θα της προκαλέσει τον έρωτα.
Έτσι, λόγου χάρη, μια ψυχή που ακολουθεί το άρμα του Δία, στην ενσώματη ζωή της θα ερωτευτεί κάποιον με φιλοσοφικό ή ηγεμονικό χαρακτήρα.
Όταν η ακολουθία θεών και ανθρώπων φτάνει στην άκρη της υπουράνιας αψίδας, οι θεοί συνεχίζουν να κινούνται με ευχέρεια και περνούν έξω από τον ουράνιο θόλο, όπου ενσωματώνονται στην περιφερική κίνηση και θεώνται όσα βρίσκονται πέρα από τον ουρανο.
Τα άρματα όμως των ανθρώπων, φτάνοντας στην άκρη της αψίδας, κινούνται με κόπο, καθώς το ταπεινής καταγωγής άλογο, εφόσον δεν είναι σωστά εκπαιδευμένο, ωθεί με το βάρος του προς τη γη. Εκεί είναι που λαμβάνει χώρα ο πιο κρίσιμος αγώνας.
Τι βρίσκεται όμως πέρα από τον ουράνιο θόλο και σε τι συνίσταται ο αγώνας των ψυχών;
Πέρα από τον ουράνιο θόλο βρίσκονται οι Ιδέες, τα ὄντως ὄντα, που συνιστούν την αληθινή και αμετάβλητη γνώση και είναι ορατές αποκλειστικά από το νου.
Ο λόγος για τον οποίο όλες οι ψυχές επιδιώκουν να αντικρίσουν το πεδίο αυτό της αλήθειας, είναι επειδή στο λιβάδι που βρίσκεται εκεί παράγεται η τροφή που θρέφει τη ρίζα του φτερού και κάνει τις ψυχές να υψώνονται.
Ο αγώνας των ψυχών τώρα, συνίσταται στο πόσο καλά κατορθώνουν να ακολουθήσουν τα άρματα των θεών και να αντικρίσουν τις Ιδέες.
Άλλες, λοιπόν ψυχές ακολουθούν με τον καλύτερο τρόπο και, παρότι με μεγάλη δυσκολία, τελικά θεώνται τις Ιδέες∙ άλλες αντικρίζουν ορισμένες μόνο από αυτές, ενώ οι λοιπές αδυνατούν έστω και να προσεγγίσουν.
Στην εναγώνια αυτή προσπάθειά τους, πολλές ψυχές συγκρούονται αναμεταξύ τους, με αποτέλεσμα να σπάνε τα φτερά ορισμένων και να μένουν ανάπηρες.
Εν τέλει αποχωρούν με πόνο, χωρίς να έχουν ατενίσει επαρκώς το αληθινό Ὄν.
Όταν μια ψυχή απολέσει τα φτερά της, περιφέρεται ώσπου να συγκρατηθεί από κάτι στερεό και να εγκατασταθεί σε αυτό, αποκτώντας γήινη υπόσταση και αποτελώντας, μαζί με το σώμα, ό,τι αποκαλούμε θνητό ον.
Η συνύπαρξη της ψυχής με το σώμα χαρακτηρίζεται από το Σωκράτη ως περιορισμός και δέσμευση όπως ένα στρείδι περιορίζεται μέσα στο όστρακό του (ὀστρέου τρόπον δεδεσμευμένοι).
Για τις ψυχές που κατορθώνουν να ακολουθήσουν το θεό τους και να θεαθούν επαρκώς την αλήθεια, ο νόμος της Αδράστειας ορίζει να μείνουν ως έχουν έως την επόμενη περιφερική κίνηση και, αν πάντα μπορούν να το επιτυγχάνουν αυτό, να μένουν αβλαβείς.
Αν όμως αποτύχουν, χάσουν τα φτερά τους και πέσουν στη γη, τότε, σύμφωνα με το νόμο, δε θα προσαρτηθούν σε κάποιο θηρίο στην πρώτη τους γέννηση, αλλά σε σώματα ανθρώπων ακολουθώντας ορισμένες διαβαθμίσεις.
Έτσι, όσες ψυχές αντίκρισαν τα περισσότερα όντως όντα θα εμφυτευθούν σε κάποιον που πρόκειται να γίνει φιλόσοφος (φιλόσοφος), φίλος της ομορφιάς (φιλόκαλος), θεράπων των Μουσών (μουσικός) ή που θα έχει ερωτική φύση (ἐρωτικός).
Οι επόμενες κατά σειρά ψυχές θα σαρκωθούν σε κάποιον νομοταγή βασιλιά (βασιλεὺς ἔννομος) ή σε κάποιον με πολεμικές (πολεμικός) ή εξουσιαστικές ικανότητες (ἀρχικός).
Οι τρίτες στην τάξη σε έναν πολιτικό (πολιτικός), ειδικό σε διοικητικά (οἰκονομικός) ή σε οικονομικά ζητήματα (χρηματιστικός).
Οι τέταρτες σε έναν φιλόπονο γυμναστή (φιλόπονος γυμναστικός) ή σε κάποιον ιατρό (περὶ σώματος ἴασιν ἐσόμενος).!
Οι επόμενες σε κάποιον μάντη! (μαντικός) ή ιερέα (τελεστικός),ενώ οι έκτες σε κάποιον ποιητή (ποιητικός) ή άλλου είδους καλλιτέχνη (περὶ μίμησιν).
Οι έβδομες σε κάποιον τεχνίτη (δημιουργικός) ή γεωργό (γεωργικός) και οι όγδοες σε σοφιστή (σοφιστικός)ή δημαγωγό! (δημοκοπικός).Τέλος, οι ένατες κατά σειρά σε κάποιον τύραννο (τυραννικός).
Απ’ όλους αυτούς, σημειώνει ο Σωκράτης, όποιος ζει δίκαια έχει καλύτερη μοίρα, ενώ όποιος ζει άδικα, χειρότερη.
Τα φτερά της ψυχής που έσπασαν δεν αναδημιουργούνται σε λιγότερο από δέκα χιλιάδες χρόνια. Αυτό είναι και το χρονικό διάστημα που απαιτείται για να επιστρέψει η ψυχή στη θέση όπου βρισκόταν αρχικά.
Εξαίρεση αποτελούν οι ψυχές που επιλέγουν τρεις αλλεπάλληλες φορές τη ζωή ανθρώπου που φιλοσοφεί ειλικρινώς, θεωρώντας τη φιλοσοφία αυτοσκοπό (φιλοσοφήσας ἀδόλως), ή ενός φιλοσοφημένου εραστή νέων (παιδεραστήσας μετὰ φιλοσοφίας). Αυτές αποκτούν φτερά κατά την τρίτη περιφερική κίνηση και έτσι απέρχονται στο τρισχιλιοστό έτος.
Οι λοιπές ψυχές κρίνονται μετά το τέλος της πρώτης τους ζωής.
Οι μεν άδικες πηγαίνουν κάτω από τη γη όπου εκτίουν την ποινή τους, οι δε δίκαιες υψώνονται και ζουν σε ουράνιο τόπο μια ζωή αντίστοιχη με την επίγεια. Μετά το πέρασμα μιας χιλιετίας, μέσω μιας διαδικασίας κλήρωσης η καθεμιά επιλέγει την επόμενη ζωή της για να συνεχίσει την πορεία των εννέα χιλιάδων ετών που απομένει.
Είναι δυνατό μια ανθρώπινη ψυχή να μεταβεί σε ένα σώμα ζώου. Μια ψυχή όμως που στην προηγούμενη ζωή της ήταν εμφυτευμένη σε σώμα θηρίου μπορεί να επιστρέψει σε σώμα ανθρώπου μόνο εφόσον είχε κάποτε υπάρξει σε ανθρώπινη μορφή.
Μια ψυχή που δεν είδε ποτέ την αλήθεια,η οποία είναι προσιτή όπως ήδη ειπώθηκε μέσω του νου, δεν είναι δυνατό να πάρει ανθρώπινη μορφή, γιατί κάθε ανθρώπινη ψυχή έχει θεαθεί τα ὄντως ὄντα φύσει.
Τα ψήγματα, έστω, της αλήθειας που αντικρίζουν οι ψυχές αποτελούν την ειδοποιό διαφορά των ανθρώπων από τα θηρία και συνιστούν ό,τι στην ένσαρκη ζωή θα οδηγεί στη γνώση λειτουργώντας ως ανάμνηση.
Όποιος χειρίζεται ορθά τις αναμνήσεις αυτές και προσηλώνεται στο θείο αδιαφορώντας για τα επίγεια, καθίσταται αληθινά τέλειος, ολοκληρωμένος (τέλεος ὄντως) και ένθεος (ἐνθουσιάζων).
Αυτό το επιτυγχάνει κατ’ εξοχήν ο φιλόσοφος, για το λόγο αυτό η διάνοιά του αποκτά φτερά.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου