Ο «Παρθενώνας των βιβλίων» δεσπόζει στο κέντρο μίας χαρακτηριστικής πόλης της γερμανικής περιφέρειας, το Κάσελ. Οι κολόνες του δεν είναι από πεντελικό μάρμαρο αλλά από 100.000 βιβλία που απαγορεύθηκαν σε πολλά μέρη του κόσμου. Ποια είναι όμως η σχέση του Κάσελ με τις απαγορεύσεις βιβλίων; Είναι τυχαίο το μέρος που στήθηκε ο Παρθενώνας των βιβλίων; ...
Στο Κάσελ χτίστηκε από τον Φρειδερίκο Β' το Fridericianum το οποίο είναι ένα από τα παλαιότερα δημόσια μουσεία στην Ευρώπη. Μέσα του φιλοξενούσε εκτός από το μουσείο και την κρατική βιβλιοθήκη.
Η σχέση του Κάσελ με τα βιβλία και τις απαγορεύσεις, έχει προϊστορία και δεν είναι καθόλου τυχαία. Το 1933, όταν το Fridericianum λειτουργούσε ως βιβλιοθήκη, οι ναζιστικές δυνάμεις πυρπόλησαν μπροστά στην πλατεία 2.000 «αντιγερμανικά» βιβλία, όπως έκαναν και σε άλλες γερμανικές πόλεις. Σε αυτή την πλατεία που κάηκαν τα βιβλία, σε αυτήν στήθηκε ο Παρθενώνας των απαγορευμένων βιβλίων, για να αποτυπώσει την ιστορική αλήθεια, την καταδικαστέα πρακτική των καμμένων βιβλίων και την ελευθερία διατύπωσης και διακίνησης των ιδεών που αντιπροσωπεύουν τα βιβλία για αυτό και επιλέχθηκε το αντιπροσωπευτικότερα μνημείο της ελευθερίας και δημοκρατίας του πλανήτη, ο Παρθενώνας.
Στις 8 και 9 Σεπτεμβρίου του 1941, το Fridericianum έμοιαζε διάτρητο από τους βομβαρδισμούς των συμμαχικών δυνάμεων στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και τεράστια φωτιά έπνιξε την πόλη, επειδή θεωρούνταν ειδικής στρατηγικής σημασίας περιοχή, καθώς λειτουργούσε εργοστάσια παραγωγής στρατιωτικού πολεμικού υλικού και οχημάτων. Εκτός αυτού του δεδομένου το Κάσελ θεωρούνταν μία από τις πιο ελεύθερες πόλεις. Όπου και να κοιτούσες, ερείπια και καμένες σελίδες έβλεπες.
Αυτή η πρακτική που συνέβαινε και συμβαίνει ανά τους αιώνες και εώς σήμερα αποδεικνύει την δύναμη του χαρτιού που αποτυπώνει ιδέες, σκέψεις, προτάσεις, αμφισβητήσεις και αιτήματα. Τα βιβλία καίγονται από την ημέρα που άρχισαν να γράφονται και τα κτήρια της γνώσης να καταστέφονται από την ημέρα που τα έκτιζε ο άνθρωπος. Αυτό η Ελλάδα και οι Έλληνες το έχουν νοιώσει στο πετσί τους από πολλούς αιώνες πίσω.
Το αξιοθαύμαστο έργο της εικαστικής καλλιτέχνιδας από την Αργεντινή Μάρτα Μινουχίν που τοποθετήθηκε σε μία από τις κεντρικές πλατείες της γερμανικής αυτής πόλης, αποτελεί μία μορφή διαμαρτυρίας ενάντια στη λογοκρισία παντός είδους. Την λεπτομερή λίστα με τα απαγορευμένα βιβλία συνέταξαν 19 φοιτητές του Πανεπιστημίου του Κάσελ. Μία μνημειώδης εργασία: καταγράφηκαν 700.000 έργα. «Από την μεταρρύθμιση» του Λούθηρου πριν από 500 χρόνια, έως την Νότια Αφρική υπό το απαρτχάιντ.
Γεννημένη το 1943 στο Μπουένος Αϊρες, η Μάρτα Μινουχίν ύψωσε τον «El Parthenon de libros» τη χρονιά που κατέρρευσε η δικτατορία της Αργεντινής. Σε ένα μικρότερο αντίγραφο του αυθεντικού, η Μινουχίν χρησιμοποίησε 25.000 βιβλία που είχε κατασχέσει η στρατιωτική δικτατορία και τα οποία αργότερα μοίρασε στον κόσμο.
Για την Documenta το να κάνει μνεία στην αρχαία Ελλάδα δεν είναι καθόλου τυχαίο. Αυτός ο παγκόσμιος θεσμός της σύγχρονης τέχνης, ο οποίος το 2012 προσέλκυσε 905.000 επισκέπτες, για πρώτη φορά στην ιστορία του μετακινήθηκε για την 14η διοργάνωσή του σε άλλη πόλη: την Αθήνα.
Και όπως ο μεγάλος μας ποιητής Γιάννης Ρίτσος αναφέρει
Τα πάντα γίνονταν ερήμην μας
και τα πιο δικά μας
χωρίς τη δυνατότητα μιας έστω τυπικής
διαμαρτυρίας
Στη φωτιά τα χαρτιά και τα βιβλία
Κι η τιμή της πατρίδας στα σκουπίδια
Γιάννης Ρίτσος, Μετά την ήττα
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου