Κανένα άλλωστε από αυτά που γίνονται αντιληπτά με την όραση, με τη γεύση ή με την αφή δεν δημιουργεί εντυπώσεις, αναταραχές και διεγέρσεις τέτοιες που καταλαμβάνουν την ψυχή, όταν εμπέσει στην ακοή μας κάποιος χτύπος, πάταγος ή ήχος.
Είναι όμως περισσότερο λογική παρά ευαίσθητη αίσθηση. Και τούτο γιατί, ενώ πολλά σημεία και μέρη του σώματος επιτρέπουν στην κακία να περάσει εισδύοντας μέσω αυτών, η αρετή συνδέεται μόνο με την ακοή των νέων, αν δεν έχει μολυνθεί και εκθηλυνθεί από την κολακεία κι αν έχει φυλαχτεί εξ αρχής άθικτη από λόγους φαύλους. Για τούτο ήταν που και ο Ξενοκράτης συνιστούσε να βάζουμε στα παιδιά μάλλον παρά στους αθλητές αμφωτίδες, με τη σκέψη πως τα αυτιά των αθλητών παραμορφώνονται από τα χτυπήματα, ενώ των παιδιών διαστρέφεται ο χαρακτήρας από τους λόγους που ακούνε.
Δεν ενδιαφερόταν τόσο για τη βαρηκοΐα ή την κωφότητα, αλλά συμβούλευε για την προφύλαξη από τους άσχημους λόγους, μέχρι τη στιγμή οπότε άλλοι λόγοι, σαν φύλακες με χαρακτήρα διαμορφωμένο από τη φιλοσοφία, θέσουν υπό την εποπτεία τους αυτή την κατ' εξοχήν κινητική και ευμετάβλητη περιοχή του ανθρώπου.
Ο αρχαίος Βίας, όταν του έδωσαν εντολή να στείλει στον Άμασι το καλύτερο και συνάμα χειρότερο κομμάτι από το σφάγιο της θυσίας, έκοψε τη γλώσσα και την έστειλε, θεωρώντας ότι η ομιλία μπορεί και να βλάψει και να ωφελήσει τα μέγιστα.
Οι περισσότεροι άνθρωποι, όταν φιλούν τα παιδιά, όχι μόνο τ' ακουμπούν στα αυτιά, αλλά λένε και σε κείνα να κάνουν το ίδιο, υπαινισσόμενοι με παιγνιώδη τρόπο ότι πρέπει πιο πολύ ν' αγαπούν όσους προσφέρουν όφελος μέσω των αυτιών.
Είναι άλλωστε προφανές ότι, αν ο νέος εμποδιστεί απ' οποιοδήποτε ακρόαμα και δεν γνωρίσει καθόλου τους λόγους, μένει όχι μόνο άκαρπος και υπανάπτυκτος ως προς την αρετή αλλά θα ήταν επιπλέον δυνατό να διαστραφεί προς την κακία, και από την ψυχή του, σαν από εγκαταλειμμένο και ακαλλιέργητο χωράφι, θα έβγαιναν πολλά άγρια παράσιτα.
Αν δηλαδή η ισχυρή κλίση προς τις ηδονές και η καχυποψία προς τους κόπους (που δεν δημιουργούνται από εξωτερικές αιτίες ούτε από εξωτερικά λόγια, αλλά που μοιάζουν να είναι εγγενείς πηγές αμέτρητων παθών και νοσημάτων) αφεθούν να συνεχίζουν ανεμπόδιστα τη φυσική τους πορεία και αν δεν αποβληθούν ή δεν εκτραπούν από τη διαδρομή τους, ώστε να επανορθωθεί η φύση του ανθρώπου, δεν υπάρχει, θηρίο που δεν θα φαινόταν πιο ήμερο από τον άνθρωπο.
Για τούτο, λοιπόν, καθώς η παρακολούθηση των φιλοσοφικών διαλέξεων είναι πολύ επωφελής αλλά και εξ ίσου επικίνδυνη για τους νέους, νομίζω πως καλό είναι να κάνει κάποιος διαρκώς ανάλυση του ζητήματος και προς τον ίδιο και προς κάποιον άλλον.
Και τούτο γιατί βλέπουμε πως γίνεται κακή χρήση του πράγματος αυτού από τους περισσότερους, οι οποίοι ασκούνται στο να ομιλούν προτού εξοικειωθούν με το ν' ακούνε. Θεωρούν μάλιστα πως για την ομιλία υπάρχει διδασκαλία και άσκηση, ενώ όσο αφορά την ακρόαση το όφελος θα προκύψει όπως κι αν γίνει αυτή.
Πράγματι, για κείνους που παίζουν με τη σφαίρα το να τη ρίχνουν και το να την πιάνουν μαθαίνεται ταυτόχρονα- όσο αφορά, όμως, τη χρήση του λόγου προηγείται το να τον δέχεσαι σωστά από το να τον εξωτερικεύεις, όπως η σύλληψη και η γονιμοποίηση προηγούνται του τοκετού.
Λένε πως, όταν τα πουλιά κάνουν αγονιμοποίητα αυγά, είναι αποτέλεσμα ατελών και άγονων υπολειμμάτων του ζευγαρώματος- αν λοιπόν οι νέοι δεν έχουν τη δυνατότητα ν' ακούνε ούτε είναι συνηθισμένοι ν' αποκομίζουν όφελος από την ακρόαση, τότε ο λόγος τους είναι πραγματικά άκαρπος και άδοξος, ασήμαντος, κάτω απ' τα σύννεφα σκορπίζεται.
Παρ' ότι δηλαδή μπορούν να δίνουν κλίση και να στρέφουν τα αγγεία κατάλληλα για να δεχτούν όποιο υγρό εγχέεται σ' αυτά, για να συμβεί στ' αλήθεια έγχυση και όχι έκχυση, ποτέ δεν μαθαίνουν να στρέφονται προς τον ομιλητή και να δίνουν προσοχή στην ομιλία του, για να μην τους διαφύγει τίποτα ωφέλιμο που θα ειπωθεί- αντίθετα, πράγμα που είναι και το πιο γελοίο, αν τύχει να συναντήσουν κάποιον που διηγείται για δείπνο, για πομπή για όνειρο ή για λογομαχία που είχε με κάποιον άλλο, τον ακούνε σιωπηλοί και τον παρακαλούν να συνεχίσει- αν όμως κάποιος τους πάρει και προσπαθεί να τους διδάσκει κάτι ωφέλιμο ή να τους παρακινεί προς το σωστό ή να τους συμβουλεύει για κάποιο φταίξιμο τους ή να τους καταπραΰνει την οργή τους, δεν αντέχουν, αλλά, αν μπορούν, προσπαθούν να υπερισχύσουν και αντιδρούν στα λεγόμενα του, ενώ, σε αντίθετη περίπτωση, φεύγουν και ψάχνουν γι' άλλους λόγους και για ανοησίες, γεμίζοντας τ' αυτιά τους, σαν να είναι αγγεία τιποτένια και τσακισμένα, με οτιδήποτε άλλο παρά με αυτό που χρειάζονται.
Όπως οι σωστοί ιπποδαμαστές μάς δίνουν τα άλογα με καλό στόμα, με το να χρησιμοποιούν το χαλινάρι, έτσι και οι σωστοί δάσκαλοι μας δίνουν τους νέους υπάκουους με το να χρησιμοποιούν τον λόγο, διδάσκοντας τους ν' ακούνε πολλά, αλλά να μη λένε πολλά.
Πράγματι, ο Σπάνθαρος, επαινώντας τον Επαμεινώνδα, είπε πως δεν είναι εύκολο να βρει άλλον που ήξερε τόσα πολλά και μιλούσε τόσο λίγο. Λέγεται, άλλωστε, πως η φύση έδωσε στον καθένα μας δύο αυτιά και μία γλώσσα, γιατί οφείλει να μιλάει λιγότερο απ' ό,τι ακούει.
ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ ΗΘΙΚΑ ΤΟΜΟΣ 1 "ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΑΚΟΥΕΙΝ" ΕΚΔ. ΚΑΚΤΟΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου