Ποιος είναι ο μορφωμένος;

Οι περισσότεροι από τους ανθρώπους, όταν συναντούν άτομα με πολλές γνώσεις και πτυχία, νιώθουν δέος, θαυμασμό και ίσως κάποιες φορές μειονεκτικά. Δυστυχώς, η συναναστροφή μου με τον κόσμο με έχει φέρει στην δυσάρεστη διαπίστωση πως αμόρφωτοι υπάρχουν σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης και δυστυχώς και στις υψηλές. Συνάντησα ανθρώπους που είχαν δώσει τέλεια μορφή στην ψυχή και στο πνεύμα τους μη έχοντας τελειώσει καν το Δημοτικό, ενώ άλλους που γίνανε μορφώματα με δεκάδες, δυστυχώς, πτυχία στο τοίχο κρεμασμένα. Ας διαβάσουμε ένα απόσπασμα από τον Ισοκράτη για τον ποιον θεωρεί μορφωμένο άνθρωπο.

"Ποιους λοιπόν, ονομάζω μορφωμένους, αφού δεν πιστεύω πως συνιστούν τη μόρφωση οι γνώσεις και οι ιδιαίτερες ικανότητες του καθενός; 

°Θεωρώ πρώτα πρώτα αυτούς που χειρίζονται επιδέξια την καθημερινή πραγματικότητα και έχουν επιτυχή αντίληψη της καταστάσεως της εποχής, μπορώντας γενικά να σταθμίσουν τα συμφέροντα. 

°Kατόπι θεωρώ μορφωμένους αυτούς που συμπεριφέρονται όπως πρέπει και δίκαια σ’ όσους τους συναναστρέφονται. 

°Aυτούς που υποφέρουν τις ανοησίες και τις ενοχλήσεις των άλλων εύκολα και με επιτηδειότητα, ενώ τον εαυτό τους παρέχουν εις όσους τους συναναστρέφονται όσον το δυνατόν πιο ευχάριστο και πιο κοντά στο μέτρο. 

°᾽Eπίσης αυτούς που συγκρατούνται μπροστά στις ηδονές και δεν νικιούνται εντελώς από τις συμφορές, αλλά τις αντιμετωπίζουν αντρίκια και είναι αντάξιοι του γένους των ανδρών. 

°Tέταρτο και μεγαλύτερο, να μη διαφθείρονται από την ευτυχία, ούτε να κοκορεύονται ούτε να περηφανεύονται, αλλά να μένουν σταθερά στις γραμμές των σωφρόνων· 

°Να μη χαίρονται πιο πολύ για τα αγαθά που χαρίζει κάποτε η τύχη παρά για τ’ αγαθά που εξ αρχής αποκτούν χάρη στο χαρακτήρα και τη φρόνησή τους. 

°Tέλος εκείνους, που η όλη ψυχική υφή τους βρίσκεται σε μια ευτυχή αρμονία όχι προς μια από τις παραπάνω ικανότητες, αλλά προς όλες, αυτούς θεωρώ και φρόνιμους και τέλειους άνδρες και κατόχους όλων των αρετών".

Ισοκράτους Παναθηναϊκός, Ανθολόγιο Στοβαίου.