Ο αρχαίος δραματικός ποιητής Θέσπις του 6ου π.χ από τον Αττικό δήμο Ικαρίας (σημερινό Διόνυσο), θεωρείται σύμφωνα με την παράδοση ο εφευρέτης της τραγωδίας και πιθανότατα και ο πρώτος ηθοποιός. Θεωρείται δημιουργός της δραματικής τέχνης...
Σύγχρονος του Σόλωνα και του Πεισιστράτου, ο Θέσπις ήταν ο πρώτος όπου το 536 π.χ. στα Μεγάλα Διονύσια κατά 61η Ολυμπιάδα, έβαλε τον πρώτο υποκριτή (ηθοποιό) στην παράσταση της αρχαίας τραγωδίας. Εκεί συνομιλούσε με το χορό και υποδυόταν πολλά πρόσωπα. Υπάρχει όμως μια άποψη ότι δεν υπήρξε ποτέ, αλλά τ’ όνομά του φτιάχτηκε απ’ το θέσπιν και αοιδήν του Ομήρου (Οδύσσεια). Άλλη πάλι άποψη λέει πως η Ικαρία έγινε πατρίδα του από σύγχυση με τ’ όνομα του Ικαρίου του αμπελοκαλλιεργητή που όπως λέει ο μύθος πρωτοδέχτηκε τον Διόνυσο στην Αττική. Μερικοί μάλιστα ισχυρίζονται πως πίσω του κρυβόταν κάποιος με το όνομα Ηρακλείδης απ’ τον Πόντο.
Το σίγουρο αυτό στοιχείο δείχνει ότι μια τέτοιου είδους παράσταση είχε γίνει με τις προσπάθειες του Πεισιστράτου σαν μέρος των κρατικών πνευματικών εκδηλώσεων στην Αθήνα.
Στα μέσα περίπου του 6ου αι. π.χ., είχε την ιδέα να ξεχωρίσει ένα μέλος του χορού (πιθανότατα τον ίδιον) και να παρεμβάλλει στο διθύραμβο απαγγελία με άλλο μέτρο και διαφορετική μελωδία από του Χορού. Ο Θέσπις ήταν ο πρώτος από τους χορευτές του Διθυράμβου που βγήκε από τον κύκλο του χορού και αποκρίθηκε στους χορευτές. Έτσι είχαμε την αρχή ενός διαλόγου και την μετάβαση από την αφήγηση στην δράση. Έτσι, επειδή ο εξ άρχων του χορού -που φορούσε προσωπείο, δηλαδή μάσκα- έκανε διάλογο με το χορό και αποκρινόταν (αρχ. ὑπεκρίνετο) στις ερωτήσεις του, ονομάστηκε υποκριτής δηλαδή ηθοποιός. Ο Θέσπις κατασκεύασε ένα άρμα και μαζί με τους "χορευτές" του περιόδευσε σ' όλη την Αττική παίζοντας τα Δράματα που ίδιος έγραφε.Το Άρμα Θέσπιδος μαζί με τους ηθοποιούς του έγινε γνωστό σ' όλο τον κόσμο σαν τον πρώτο θίασο που περιοδεύει και παίζει τα πρώτα αρχαία ελληνικά Δράματα.
Για τις φάσεις που προηγήθηκαν αυτών των παραστάσεων τραγωδιών, δηλαδή για το Άρμα Θέσπιδος, επινόηση του πρώτου ηθοποιού κι εισαγωγή του προλόγου και του διαλογικού στίχου, δεν έχουμε ασφαλείς πληροφορίες.
Πάντως αν λογαριάσουμε πληροφορίες που συλλέγουμε απ’ τον Διοσκορίδη, τον Πλούταρχο, τον Κλήμη, τον Ευάνθιο κι ακόμ’ απ’ τον Αθήναιο, τον Διογένη τον Λαέρτιο και τη Σούδα, πρέπει να θεωρήσουμε ότι ο Θέσπις υπήρξε ο πατέρας της τραγωδίας και πιο συγκεκριμένα :
1) Ανακάλυψε το τραγικό είδος και δημιούργησε το τραγικό άσμα.
2) Επινόησε πρώτος τους σατύρους.
3) Χορογράφησε ο ίδιος τα έργα του.
4) Καθιέρωσε τον Πρώτο Υποκριτή.
5) Έβαψε το πρόσωπό του με φυσικές χρωστικές ουσίες και μετά έφτιαξε Προσωπεία από πανί.
Ο Σόλωνας, γέρος πια, θεωρούσε τις δραματικές αυτές παραστάσεις ως επικίνδυνο νεωτερισμό, , τον κατηγόρησε ότι η θεατρική του τέχνη βασίζεται στο ψέμα. τις ανέχθηκε όμως υποκύπτοντας στην προτίμηση του λαού. Έτσι τουλάχιστον μας λέει ο Πλούταρχος. Ο Αριστοτέλης δεν τον αναφέρει καθόλου ούτε κι οι παλιότεροι συγγραφείς, όμως ο Αριστοφάνης στο τελευταίο επεισόδιο στους Σφήκες τον αναφέρει ως εκπρόσωπο της παλιάς τραγικής τέχνης. Τίτλοι και αποσπάσματα απ’ τα έργα του Θέσπις, έφτασαν σε μας, αλλά σίγουρα όχι γνήσια. Κατά τη Σούδα είναι: Άθλα Πελίου ή Φορβάς, Ιερείς, Ήμίθεοι, Πενθεύς. Τον 4ο π.χ. αιώνα κυκλοφορούσαν με τ’ όνομά του νόθα έργα. Το λεξικό της Σούδας αναφέρει ότι ο Θέσπις πρώτος χρησιμοποίησε μάσκα, γεγονός που αμφισβητείται γιατί το προσωπείο ήταν σε χρήση από παλιότερα.
Σύγχρονος του Σόλωνα και του Πεισιστράτου, ο Θέσπις ήταν ο πρώτος όπου το 536 π.χ. στα Μεγάλα Διονύσια κατά 61η Ολυμπιάδα, έβαλε τον πρώτο υποκριτή (ηθοποιό) στην παράσταση της αρχαίας τραγωδίας. Εκεί συνομιλούσε με το χορό και υποδυόταν πολλά πρόσωπα. Υπάρχει όμως μια άποψη ότι δεν υπήρξε ποτέ, αλλά τ’ όνομά του φτιάχτηκε απ’ το θέσπιν και αοιδήν του Ομήρου (Οδύσσεια). Άλλη πάλι άποψη λέει πως η Ικαρία έγινε πατρίδα του από σύγχυση με τ’ όνομα του Ικαρίου του αμπελοκαλλιεργητή που όπως λέει ο μύθος πρωτοδέχτηκε τον Διόνυσο στην Αττική. Μερικοί μάλιστα ισχυρίζονται πως πίσω του κρυβόταν κάποιος με το όνομα Ηρακλείδης απ’ τον Πόντο.
 |
| Άρμα Θέσπιδος, γλυπτό από το καμπαναριό του Τζιόττο στη Φλωρεντία, Ιταλία, Νίνο Πιζάνο, 1334-1336 |
Στα μέσα περίπου του 6ου αι. π.χ., είχε την ιδέα να ξεχωρίσει ένα μέλος του χορού (πιθανότατα τον ίδιον) και να παρεμβάλλει στο διθύραμβο απαγγελία με άλλο μέτρο και διαφορετική μελωδία από του Χορού. Ο Θέσπις ήταν ο πρώτος από τους χορευτές του Διθυράμβου που βγήκε από τον κύκλο του χορού και αποκρίθηκε στους χορευτές. Έτσι είχαμε την αρχή ενός διαλόγου και την μετάβαση από την αφήγηση στην δράση. Έτσι, επειδή ο εξ άρχων του χορού -που φορούσε προσωπείο, δηλαδή μάσκα- έκανε διάλογο με το χορό και αποκρινόταν (αρχ. ὑπεκρίνετο) στις ερωτήσεις του, ονομάστηκε υποκριτής δηλαδή ηθοποιός. Ο Θέσπις κατασκεύασε ένα άρμα και μαζί με τους "χορευτές" του περιόδευσε σ' όλη την Αττική παίζοντας τα Δράματα που ίδιος έγραφε.Το Άρμα Θέσπιδος μαζί με τους ηθοποιούς του έγινε γνωστό σ' όλο τον κόσμο σαν τον πρώτο θίασο που περιοδεύει και παίζει τα πρώτα αρχαία ελληνικά Δράματα.
Για τις φάσεις που προηγήθηκαν αυτών των παραστάσεων τραγωδιών, δηλαδή για το Άρμα Θέσπιδος, επινόηση του πρώτου ηθοποιού κι εισαγωγή του προλόγου και του διαλογικού στίχου, δεν έχουμε ασφαλείς πληροφορίες.
Πάντως αν λογαριάσουμε πληροφορίες που συλλέγουμε απ’ τον Διοσκορίδη, τον Πλούταρχο, τον Κλήμη, τον Ευάνθιο κι ακόμ’ απ’ τον Αθήναιο, τον Διογένη τον Λαέρτιο και τη Σούδα, πρέπει να θεωρήσουμε ότι ο Θέσπις υπήρξε ο πατέρας της τραγωδίας και πιο συγκεκριμένα :
1) Ανακάλυψε το τραγικό είδος και δημιούργησε το τραγικό άσμα.
2) Επινόησε πρώτος τους σατύρους.
3) Χορογράφησε ο ίδιος τα έργα του.
4) Καθιέρωσε τον Πρώτο Υποκριτή.
5) Έβαψε το πρόσωπό του με φυσικές χρωστικές ουσίες και μετά έφτιαξε Προσωπεία από πανί.
Ο Σόλωνας, γέρος πια, θεωρούσε τις δραματικές αυτές παραστάσεις ως επικίνδυνο νεωτερισμό, , τον κατηγόρησε ότι η θεατρική του τέχνη βασίζεται στο ψέμα. τις ανέχθηκε όμως υποκύπτοντας στην προτίμηση του λαού. Έτσι τουλάχιστον μας λέει ο Πλούταρχος. Ο Αριστοτέλης δεν τον αναφέρει καθόλου ούτε κι οι παλιότεροι συγγραφείς, όμως ο Αριστοφάνης στο τελευταίο επεισόδιο στους Σφήκες τον αναφέρει ως εκπρόσωπο της παλιάς τραγικής τέχνης. Τίτλοι και αποσπάσματα απ’ τα έργα του Θέσπις, έφτασαν σε μας, αλλά σίγουρα όχι γνήσια. Κατά τη Σούδα είναι: Άθλα Πελίου ή Φορβάς, Ιερείς, Ήμίθεοι, Πενθεύς. Τον 4ο π.χ. αιώνα κυκλοφορούσαν με τ’ όνομά του νόθα έργα. Το λεξικό της Σούδας αναφέρει ότι ο Θέσπις πρώτος χρησιμοποίησε μάσκα, γεγονός που αμφισβητείται γιατί το προσωπείο ήταν σε χρήση από παλιότερα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου