Η εύρεση του Μηχανισμού ανάμεσα στα άλλα αντικείμενα του φορτίου του πλοίου που ναυάγησε στα Αντικύθηρα προσδίδει στο ναυάγιο μοναδικότητα και απαράμιλλη σπουδαιότητα. Σώζονται 7 μεγάλα θραύσματα (Α-G) και 75 μικρότερα σπαράγματα (1-75). Η ακριβής θέση τους και η αρχική δομή του Μηχανισμού αποτελεί αντικείμενο συνεχούς έρευνας. Περιελάμβανε...
τουλάχιστον 30 οδοντωτούς τροχούς καθώς επίσης κλίμακες, άξονες και δείκτες. Οι ελληνικές, αστρονομικού περιεχομένου επιγραφές στην επιφάνεια του Μηχανισμού αναφέρονται σε αστρονομικούς και ημερολογιακούς υπολογισμούς, ενώ οι επιγραφές στις μεταλλικές πλάκες, που τον προστάτευαν, αφορούν στις οδηγίες χρήσεις του οργάνου. Ο Μηχανισμός προστατευόταν από ξύλινο πλαίσιο, που έφερε από μια ορειχάλκινη πλάκα στην πρόσθια και στην οπίσθια όψη.
Η κατασκευή του ανάγεται στο β΄ μισό του 2ου αι. π.Χ.. Η τεχνολογία του, η οποία παραπέμπει στους διαδόχους του Αρχιμήδη και τη Σχολή του Ποσειδωνίου
στη Ρόδο, είναι αποτέλεσμα της ανάπτυξης της φιλοσοφίας και των θετικών
επιστημών, που είχε συντελεστεί στον ελλαδικό χώρο μέχρι εκείνη την
εποχή, και στηρίχθηκε σε γνώσεις της Ελληνιστικής Εποχής (αστρονομικές
σταθερές, μηχανικό σχεδιασμό και χρήση των επικυκλικών οδοντωτών
τροχών). Ο Μηχανισμός αποτελεί μαρτυρία για την αστρονομική, μαθηματική και μηχανική ιδιοφυΐα των αρχαίων Ελλήνων στα μέσα του 2ου αι. π.Χ.
Η ιστορία της έρευνας
Ο Μηχανισμός αναγνωρίσθηκε ως ένα αστρονομικό όργανο από την πρώτη δημοσίευσή του. Οι πρώτοι μελετητές του ήταν αρχαιολόγοι (Ι. Σβορώνος και Β. Στάης), ένας ιστορικός (Κ. Ράδος), αξιωματικοί του Ελληνικού Βασιλικού Ναυτικού (Π. Ρεδιάδης, Ι. Θεοφανίδης) και ένας γερμανός φιλόλογος (Α. Rehm). Ο Σβορώνος και ο Στάης υπέθεσαν ότι επρόκειτο για αστρολάβο. Ο Rehm, ο οποίος μελέτησε τα μηχανικά μέρη και τις επιγραφές του, τον ονόμασε «πλανητάριο». Πρώτος ο Θεοφανίδης κατασκεύασε μηχανικό ομοίωμα και έδωσε δημοσιότητα στο εύρημα, «πλοογνώμονα» κατά την άποψή του.
 Κατά την περίοδο 1953-1974, ο φυσικός και μελετητής της ιστορίας των επιστημών Derek J. de Solla Price εξέτασε την εσωτερική δομή των θραυσμάτων με τη βοήθεια ραδιογραφιών του φυσικού Χ. Καράκαλου και παρουσίασε μία δεύτερη ανακατασκευή. Κατέληξε ότι το αντικείμενο ήταν ένας ημερολογιακός, μηχανικός υπολογιστής. Τα πορίσματά του δημοσιεύθηκαν σε δύο βαρυσήμαντες μελέτες (1959, 1976) και υπήρξαν καθοριστικά για την μετέπειτα έρευνα.
Από το 1990 και εξής τα θραύσματα εξετάσθηκαν
μακροσκοπικά, φωτογραφήθηκαν και ακτινογραφήθηκαν εκ νέου και
υποβλήθηκαν σε γραμμική τομογραφία (A.G. Βromley και Μ.Τ. Wright).
Προσφάτως εφαρμόσθηκαν στη σχετική έρευνα και οι τεχνικές της
τρισδιάστατης επιφανειακής απεικόνισης και υπολογιστικής τομογραφίας.
(Ομάδα Μελέτης του Μηχανισμού των Αντικυθήρων). Αυτή η προσέγγιση είχε
ως αποτέλεσμα την ανάγνωση περισσοτέρων επιγραφών και τη δημιουργία νέων
προτάσεων για την ανακατασκευή του Μηχανισμού.
Ο τρόπος λειτουργίας του Μηχανισμού των Αντικυθήρων
Τα περισσότερα από τα μεταλλικά μέρη του αρχαίου Μηχανισμού φαίνεται ότι έχουν κοπεί από φύλλα χαλκού,
χαμηλής περιεκτικότητας σε κασσίτερο. Το σύμπλεγμα των οδοντωτών τροχών
έφερε ένα δίσκο στην πρόσθια όψη και δύο δίσκους με σπείρες στην
οπισθία. Ο πρόσθιος δίσκος διέθετε δύο ενάλληλες κλίμακες, μία σταθερή
με τα ονόματα και τα σύμβολα του ζωδιακού κύκλου και μία κινητή με τους
μήνες του αιγυπτιακού ημερολογίου (365 ημέρες). Ένας δείκτης, που
πιθανώς κατέληγε σε χρυσό σφαιρίδιο, έδειχνε την κίνηση και τη θέση του
Ήλιου, ενώ ένας άλλος, που μάλλον είχε στο άκρο του αργυρό σφαιρίδιο,
έδειχνε την κίνηση και τη θέση της Σελήνης. Είναι σχεδόν βέβαιη η ύπαρξη
και ενός τρίτου δείκτη, που σημείωνε την ανατολή και τη δύση των τότε
γνωστών πλανητών κατά τη διάρκεια του έτους. Επάνω και κάτω από το
δίσκο υπήρχαν επιγραφές, το Παραπήγμα, που ήταν ένα αστρικό ημερολόγιο, αναφερόταν δηλαδή στην ανατολή και στη δύση των αστέρων και των αστερισμών σε ετήσια βάση.
 Οι αριθμοί-«κλειδιά» που αναφέρονται στις επιγραφές κάποιων θραυσμάτων του Μηχανισμού (θραύσμα 19 και Ε), π.χ. ο αριθμός ΙΘ (19), OC (76), ΣΚΓ (223) και ΣΛΕ (235) αποτελούν μαρτυρία για την ύπαρξη αστρονομικών ημερολογίων, σχετικών με τις φάσεις της Σελήνης, Κύκλος Μέτωνος, Κύκλος Καλλίπου και Κύκλος Σάρος. Στην οπίσθια όψη του Μηχανισμού υπήρχαν δύο δίσκοι με σπείρες. Ο επάνω δίσκος φέρει σπείρα πέντε δακτυλίων, διαιρεμένη σε 235 διαστήματα, που αντιστοιχούσαν σε 235 σεληνιακούς μήνες, 19 δηλαδή έτη. Πρόκειται για τον Κύκλο του Μέτωνος. Η αναφορά του αριθμού 76 στις επιγραφές του μηχανισμού, αποτελεί μάλλον μαρτυρία για την ύπαρξη δείκτη για τον Κύκλο του Καλλίπου, αστρονομική περίοδος διάρκειας 76 ετών, που «βελτιώνει» τον Κύκλο του Μέτωνος. Ένας μικρότερος δείκτης θα διέτρεχε τον κύκλο της Ολυμπιάδας, όπου αναφέρονται οι πανελλήνιοι αγώνες σε κάθε ένα από τα τέσσερα έτη της Ολυμπιάδας. Ο κάτω δίσκος της οπίσθιας όψης αποτελείται από μια σπείρα τεσσάρων δακτυλίων, διαιρεμένη σε 223 τμήματα, που αντιστοιχούσαν σε 223 σεληνιακούς μήνες, 18 έτη δηλαδή, οι οποίοι αποτελούν τον Κύκλο του Σάρος. Ένας μικρότερος κύκλος διαιρεμένος στα τρία δηλώνει τον Κύκλο του Εξελιγμού, ο οποίος περιέχει τρεις Κύκλους Σάρος, και προβλέπει με μεγαλύτερη ακρίβεια τις εκλείψεις του Ήλιου και της Σελήνης.
Η περιστροφή μίας
χειροκίνητης λαβής σε μία από τις στενές πλευρές του Μηχανισμού μετέδιδε
κίνηση σε όλους τους δείκτες μέσω των οδοντωτών τροχών και των αξόνων,
που τους συνέδεαν. Επιλέγοντας μία ημέρα στην πρόσθια κλίμακα με το
ημερολόγιο και το επιθυμητό έτος και μήνα στην άνω σπείρα της οπίσθιας
όψης, οι υπόλοιποι δείκτες παρείχαν τις αντίστοιχες αστρονομικές
πληροφορίες. Αντιστρόφως, εάν ο δείκτης τοποθετείτο σε ένα αστρονομικό
φαινόμενο, τότε θα προέκυπτε η ημερομηνία που θα συνέβαινε ή είχε ήδη
λάβει χώρα το συγκεκριμένο φαινόμενο.
Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων είναι το πολυτιμότερο κατάλοιπο της αρχαίας τεχνολογίας και απηχεί τη φιλοσοφική, κατά κανόνα γεωκεντρική, θεώρηση του κόσμου και της δημιουργίας του εκ μέρους των αρχαίων Ελλήνων διανοητών, οι οποίοι προέτασσαν τα μαθηματικά και τη φυσική ως εργαλεία για την αποκρυπτογράφηση του σύμπαντος.
πηγή: Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο
|
 |
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου