Ελάτη η επιβλητική: Το ιερό δέντρο της Άρτεμις και η παγανιστική προέλευση του στολισμού του

Ο στολισμός του δέντρου είναι αναπόσπαστο κομμάτι των ημερών αυτών. Όμως υπάρχει ένας διαχωρισμός ο οποίος ενίοτε καταλήγει σε εμπάθεια μέχρι και μένος και έχθρα ανάμεσα στους ακολούθους της χριστιανικής μυθολογίας- θρησκείας και τους αποδέκτες του ελληνικού γίγνεσθαι και της θρησκείας των Ελλήνων προγόνων μας. "Αν εσείς χριστουγεννιάτικο δέντρο τότε εμείς Ερεισιώνη".

ακούμε και διαβάζουμε αυτές τις ημέρες.

Θεωρείται για πολλούς κάτι ξένο. Είναι όμως;

Πως αναμιγνύεται το παρόν με το παρελθόν, ο Έλατος, η θεά Άρτεμις, ο Διόνυσος και ο Ερμής κάτω από τα κλαδιά του ελάτου; Πάμε να ξετυλίξουμε το κουβάρι του μύθου και της αλήθειας.

Το έλατο είναι, πλέον, κομμάτι του εορτασμού των Χριστουγέννων, κανείς όμως από αυτούς που θα κάνουν μια μικρή έρευνα δεν μπορεί να αμφισβητήσει την παγανιστική του προέλευση. Στα αρχαία χρόνια, όλα τα δέντρα που δεν έχαναν τα φύλλα τους και παρέμεναν πράσινα, θεωρούνταν ευλογημένα από τις παγανιστικές θεότητες και σύμβολα καλής τύχης. Ιδιαίτερα στη Σκανδιναβική μυθολογία, το έλατο αναφέρεται ως το ιερό δέντρο του θεού Θορ.
Πώς μπήκε το έλατο μέσα στα σπίτια μας; 

Η ιστορία αναγνωρίζει ως «νονό» του εθίμου τον Μαρτίνο Λούθηρο. Ήταν εκείνος που έκοψε το έλατο από το δάσος και το έβαλε έξω από τα σπίτια στις πλατείες των χωριών, προτού ο κόσμος αποφασίσει να το βάλει στα σαλόνια του. Λέγεται πως ένα βράδυ που ο Λούθηρος γυρνούσε στο σπίτι του, εντυπωσιάστηκε από τα αστέρια που έφεγγαν πάνω από τα αμέτρητα έλατα. Θέλοντας να φέρει την «ουράνια εικόνα» στη Γη, ο Λούθηρος πρόσθεσε για πρώτη φορά μικρά κεριά πάνω στα έλατα. Το έθιμο των δώρων προέκυψε από τους κατοίκους, οι οποίοι άφηναν μικρά πακέτα με δώρα στα κλαδιά. 

Τα πρώτα στολίδια ήταν συσκευασμένα φαγητά ή είδη ρουχισμού ή άλλα χρήσιμα είδη, που στο πέρασμα των χρόνων και με την άνοδο του βιοτικού επιπέδου εξελίχθηκαν μόνο σε διακοσμητικά αντικείμενα. 
Στην αρχαία Ελλάδα, υπήρχε παρόμοιο έθιμο, με τη διαφορά, ότι το δένδρο δεν ήταν το έλατο, αλλά η Ειρεσιώνη.
Η Ειρεσιώνη ήταν κλαδί αγριελιάς στολισμένο με γιρλάντες από μαλλί κόκκινο και λευκό και με τους πρώτους καρπούς του φθινοπώρου, κάστανα, αμύγδαλα, καρύδια κ.α. Ήταν μια μορφή έκφρασης ευγνωμοσύνης για τη γονιμότητα του περασμένου χρόνου και παράκλησης για τη συνέχιση της εφορίας και για το επόμενο έτος. Το έθιμο της Ειρεσιώνης ήταν αφιερωμένο στην Αθηνά, τον Απόλλωνα και τις Ώρες (Ευνομία, Δίκη, Ειρήνη). Η ονομασία προκύπτει από το είρος = έριον, μαλλίον.
Την εβδόμη ημέρα του μηνός Πυανεψιώνος,  22 Σεπτεμβρίου έως 20 Οκτωβρίου, παιδιά των οποίων ζούσαν και οι δύο γονείς περιέφεραν την Ειρεσιώνη στους δρόμους της Αθήνας, τραγουδώντας τα κάλαντα από σπίτι σε σπίτι, παίρνοντας το ανάλογο φιλοδώρημα από τούς νοικοκυραίους. Όταν γύριζαν στο σπίτι τους κρεμούσαν το κλαδί στην πόρτα του σπιτιού τους, όπου έμενε μέχρι τον επόμενο χρόνο. 

Όμως εδώ θα πρέπει να προσέξουμε μια βασική λεπτομέρεια: η Ειρεσιώνη δεν στολίζονταν το διάστημα κοντά στο χειμερινό ηλιοστάσιο αλλά νωρίτερα, το χρονικό διάστημα 22 Σεπτεμβρίου έως 20 Οκτωβρίου όπως αναφέρεται παραπάνω. Οπότε η ανάγκη να εκφραστεί κάποιος Ελληνικά αυτές τις ήμερες μέσω του στολισμού της Ειρεσιώνης και όχι του έλατου θεωρείται...εκτός εποχής.

Όποτε τι έχουμε στα χέρια μας ως πληροφορίες; 

Την ελληνική μυθολογία φυσικά που κρύβει νου αληθείας.

Ο αρχαίος ελληνικός όρος για το δέντρο είναι Ελάτη και η περιγραφή του Παυσανία για τον Αρκάδα Έλατο ιδρυτή της Ελάτειας στη Φωκίδα και εποικιστής της περιοχής, παρουσιάζει ενδιαφέρον: Υπήρξε πατέρας του Ισχύ, εραστή της μητέρας του Ασκληπιού και του Κυλλήνα ο οποίος έδωσε το όνομα του στο όρος Κυλλήνη -ως τότε ανώνυμο- όπου γεννήθηκε ο Ερμής. Άλλοι μυθογράφοι τον παραλλάσσουν με την νύμφη Κυλλήνη, σύζυγο του Πελασγού του φυλετικού προπάτορα των Πελασγών.

Φαίνεται ότι αρχικά ο Έλατος ήταν Ελάτη, η "επιβλητική", προσωνυμία που χάρισε η Άρτεμις στο ιερό δέντρο της, στα διονυσιακά ξεφαντώματα κράδαιναν προς τιμήν της κλαδιά Ελάτου με κουκουνάρια πλεγμένα με κισσό (ιερό φυτό του Διόνυσου) και ότι Κυλλήνη (Κυλλη+ανα), "κυρτωμένη βασίλισσα", ήταν άλλο ένα παρανόμι της.

Το έλατο θεωρείται μαζί με τον φοίνικα το κατεξοχήν δέντρο της γέννας, παρομοίως μετατίθεται και στο μύθο Άττιδος, γιου της Νάνας, του Φρύγα Άδωνι. Θρυλείται ότι η Κυβέλη που τον υπεραγαπούσε τον μεταμόρφωσε σε έλατο όταν έπεσε νεκρός από το πλήγμα που του κατάφερε ένας κάπρος με εντολή του Δία, ενώ κατά άλλους από το πλήγμα κάποιου Φρύγα βασιλιά τον οποίο είχε ευνουχίσει και του ανταπέδωσε τα ίσα. 

Επίσης ο Δούρειος Ίππος, προσφορά ειρήνης προς την Αθηνά, ήταν καμωμένος από ξύλο ελάτου. Και γιατί ήταν Ίππος; Μα διότι το άλογο ήταν ζώο αφιερωμένο στη Σελήνη.
Στο μουσείο του Newcastle επί του Τάιν εκτίθεται Βρετανικός βωμός της Ρωμαϊκής εποχής αφιερωμένος στις <<Μητέρες>> από κάποιον Ιούλιο Βίκτωρα και στη βάση του διακρίνεται τρίγωνο που περικλείει ένα κουκουνάρι έλατου. Το έλατο είναι ο σταθμός της πρώτης μέρας του Ενιαυτού, τα γενέθλια του θείου βρέφους Διόνυσου.

Η Ελάτη ήταν το ιερό δέντρο της θεάς Άρτεμις, της κατεξοχήν θεάς προστάτιδας των επίτοκων και των λεχώνων. Η θεά που βοήθησε την μητέρα της Λητώ να φέρει στον κόσμο τον δίδυμο αδερφό της Απόλλωνα είναι η θεά που προστατεύει τις γέννες των γυναικών. Στα διονυσιακά ξεφαντώματα κράδαιναν προς τιμήν της κλαδιά Ελάτου με κουκουνάρια πλεγμένα με κισσό.

Ο Έλατος υπήρξε πατέρας του Ισχύ, που από μόνο του αν ερευνήσουμε θα βρεθούμε σε πιο βαθιά νοήματα.

Ο δε Άδωνις λέγεται πως μεταμορφώθηκε σε έλατο.

Εάν δε ξεκινήσουμε την έρευνα για το κωνάριο (κουκουνάρι), το οποίο απεικονίζονταν σε βωμούς αφιερωμένους στις μητέρες, θα βρεθούμε μπροστά σε αμέτρητες πληροφορίες με πιο σημαντική να στολίζει τον θύρσο του Διονύσου, του δικού μας θείου βρέφους. Του Ελληνικού.

Το έθιμο της Ειρεσιώνης πριν έρθει στην χώρα μας εκ νέου ως χριστιανικό έθιμο, είχε καταδικαστεί ως ειδωλολατρικό τα χρόνια του Βυζαντίου και απαγορεύτηκε. Η ιστορική μνήμη των Ελλήνων, από το συγκεκριμένο έθιμο, είχε ως αποτέλεσμα, το Χριστουγεννιάτικο δένδρο που μας "προσέφερε" ο Όθωνας, ως δικό τους έθιμο να υιοθετηθεί αμέσως. 

Αυτή η ίδια ιστορική μνήμη των Ελλήνων θα πρέπει να αναζητήσει τις ρίζες της κάθε "σύγχρονης παράδοσης" που εκτυλίσσεται στην εποχή μας. 

Και εκεί θα βρεθεί μπροστά σε δρώμενα Ελλήνων, σε έθιμα και τελετουργίες που τελούνταν προς τιμή των Ελλήνων πατρώων θεών.

Είτε λέγεται λαογραφία είτε μυθολογία η αλήθεια παραμένει αλώβητη.

Αρκεί να κολυμπήσουμε σε πιο βαθιά νερά και να μην μένουμε στα ρηχά δεχόμενοι πληροφορίες που κλειδώνουν την μνήμη μας.

Είτε ειρεσιώνη, είτε έλατο, είτε οτιδήποτε άλλο, είναι όλα σήματα, φάροι, για παραπάνω ενθύμηση.

Το αν θα στολίσουμε κλαδί ελιάς ή έλατο, σύμβολα ωστόσο καθαρά ελληνικά, δεν θα μας κάνουν περισσότερο Έλληνες.

Δεν θα μας αποκαλύψουν τα μυστήρια, ούτε θα πάρουμε το χρίσμα του τίτλου του Έλληνα τόσο απλά.

Υπάρχει και το παρακάτω.

Και το παρακάτω θέλει γενναιότητα. Γνώρισμα καθαρά ελληνικό.

Όχι μόνο επίδειξη και φλυαρία.

Είθε να στολίσουμε φέτος την δύσμοιρη φύση μας με αρετές του ελληνικού φωτός.

Είθε να πολλαπλασιαστούν οι καρποί της ειρεσιώνης στο σπιτικό μας.

Είθε να γεμίσουμε με τα δώρα που επιφέρει η συνάντηση μας με το Ελληνικό.

Στολίστε την ψυχή σας.
Αρκεί.

Γιώβη Βασιλική