Αν θέλουμε να έχουμε Ολυμπία και αύριο...

Αν θέλουμε να έχουμε Ολυμπία και αύριο, πρέπει να προνοήσουμε, να φροντίσουμε και να μοχθήσουμε γι' αυτό. Και δεν ισχύει μονάχα για την αρχαία Ολυμπία, αλλά για το σύνολο των μνημείων μας, καθώς απέκτησαν έναν εχθρό ακόμα: την κλιματική αλλαγή...

«Τα κλιματικά φαινόμενα έχουν αλλάξει και το υπουργείο Πολιτισμού πρέπει να ενισχύσει τα μέτρα προστασίας των μνημείων. Αποτελεί μονόδρομο», είπε η γενική γραμματέας Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη προχθές στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, κατά τη διάρκεια συζήτησης ενός μεγάλου τεχνικού έργου.

Κινδυνεύουν
Πρόκειται για έργα αντιστήριξης των πρανών τόσο του αναλήμματος των Θησαυρών στον Κρόνιο λόφο όσο και του Ιερού της Δήμητρας Χαμύνης, τα οποία κινδυνεύουν λόγω των κλιματικών και γεωλογικών φαινομένων που αναπτύσσονται στην περιοχή.

«Τα φυσικά φαινόμενα που συνέβησαν πρόσφατα σε γειτονικές περιοχές της Ηλείας αλλά και της Μεσσηνίας, όπου σημειώθηκαν κατολισθήσεις και άνοιξε η γη, δεν αφήνουν περιθώρια. Πρέπει να επέμβουμε με δυναμικά μέτρα ώστε να μη χρειαστεί στο μέλλον να αντιμετωπίσουμε το ίδιο πρόβλημα και στην Ολυμπία. Στην ουσία πρόκειται για μέτρα πρόληψης», τόνισε η κ. Μενδώνη.

Το Ιερό της Δήμητρας Χαμύνης

Οι μελέτες είναι ενταγμένες στο ΕΣΠΑ από τον περασμένο Μάρτιο, έχουν προϋπολογισμό 2 εκατ. ευρώ και στοχεύουν στην εξασφάλιση της αποστράγγισης και της στατικότητας, αλλά και στην ανάδειξη του μικρού πλην σημαντικού ιερού της. Τις παρουσίασε ο διευθυντής Αναστήλωσης Αρχαίων Μνημείων, Δημοσθένης Σβολόπουλος.

Οι μελετητές Ελένη Τουμπακάρη, Δημήτρης Εγγλέζος, Χρήστος Καρναβέζος διερεύνησαν τις γεωλογικές συνθήκες της περιοχής μέσα από ειδικές γεωτρήσεις, ερευνητικά φρεάτια και εργαστηριακές δοκιμές, που έδειξαν το μέγεθος του προβλήματος, κυρίως όσον αφορά το Κρόνιο ανάλημμα: έντονη γενική αστάθεια του εδάφους, που επιδεινώνεται από την υγρασία και την ανάπτυξη του ριζικού συστήματος των δέντρων.

Ο ομότιμος καθηγητής Γεωλογίας Ηλίας Μαργιολάκος σημείωσε ότι ειδικά στο Κρόνιο υπάρχει και ρήγμα, το οποίο ευτυχώς είναι ανενεργό. Ανέφερε επίσης ότι ρόλο έπαιξε η ανασκαφή που έφερε στο φως τον αναλημματικό τοίχο ο οποίος πριν ήταν σε κατάχωση και δεν δεχόταν πιέσεις.

Το ανασκαφικό σχέδιο δείχνει μια κατασκευή χωρίς παραμορφώσεις, οι οποίες εμφανίστηκαν αργότερα. Αιτία επίσης ήταν και η κατασκευή δρόμου -ο οποίος τώρα στην ουσία δεν χρησιμοποιείται- που δεχόταν βάρη αλλά και έδιωχνε προς τα μνημεία τα νερά. Η άσφαλτος θα αποξηλωθεί σύντομα και αυτό το πρόβλημα τουλάχιστον θα σταματήσει να υπάρχει.

Το Κρόνιο έχει πολλά προβλήματα, τα οποία οφείλονται σε όλους τους παραπάνω παράγοντες. Εμφανίζει μετακίνηση και στροφή του αναλήμματος, μετακίνηση του θεμελίου των Θησαυρών και ύβωση του εδάφους (σχηματισμό κυρτών σημείων, όπως η καμπούρα - εξ ου και το όνομα), κατάρρευση στο ανατολικό πρανές και ανύψωση των πλακών στο δάπεδο του Θησαυρού.

Κατασκευές
Προς το παρόν έχουν χρησιμοποιηθεί μεταλλικές κατασκευές ώστε να συγκρατηθούν τα χώματα, τα οποία δέχονται ισχυρές πιέσεις και τις ασκούν στον τοίχο. Το αποτέλεσμα είναι ο τοίχος να έχει μεγάλη παραμόρφωση, στην ουσία να κλίνει προς τα εμπρός και να κινδυνεύει με κατάρρευση, παρασύροντας και τμήμα των εδαφών του Κρονίου.

Τη λύση έρχονται να δώσουν οι σχετικές μελέτες, που προτείνουν την ειδική τοποθέτηση μιας σειράς πασσάλων, μήκους 14 μ. ο καθένας, καθώς και συρματοκιβωτίων, που θα «ανακουφίσουν» το έδαφος από τις πιέσεις της γης επιλύοντας ταυτόχρονα και το πρόβλημα των υδάτων. Αυτά θα γίνουν πίσω από τον αναλημματικό τοίχο.

Μπροστά του θα δημιουργηθούν πρόσθετα συστήματα αποστράγγισης. Με τις επεμβάσεις θα έχουμε προστασία ακόμα και σε περίπτωση μεγάλου σεισμού. Οπως είπαν οι μελετητές, «οι ωθήσεις μειώνονται κατά 600%». Το βασικότερο πρόβλημα των μνημείων είναι το μαλακό πέτρωμα της περιοχής, ο μαργαϊκός ασβεστόλιθος, που δημιουργεί αστάθειες. Επίσης, ο αναλημματικός τοίχος του Κρονίου έχει κατασκευαστεί από εύθριπτο πορώδη λίθο.

Υπό παρακολούθηση
Οι μελετητές μίλησαν για «ύβωση» και σε κάποιο σημείο του αρχαίου σταδίου και συγκεκριμένα στο βορειοδυτικό πρανές. Οπως είπαν, θα το θέσουν υπό παρακολούθηση, ώστε αν χρειαστεί να παρέμβουν στο μέλλον.
Η πυρκαγιά στην αρχαία Ολυμπία επέδρασε μόνο σε ό,τι αφορά τα ανώτερα στρώματα, που έχασαν τη συνεκτικότητά τους αφού καταστράφηκαν οι ρίζες των φυτών. Στο βάθος δεν είχαν κάποια επίδραση. Τώρα, αντιθέτως, μερικά φυτά κοντά στο Κρόνιο κόπηκαν.

Νέα διαδρομή επίσκεψης, πινακίδες και φανοστάτες
Στατικά και αποστραγγιστικά έργα, όπως και έργα ανάδειξης, θα γίνουν και στο σημαντικό ιερό της Δήμητρας Χαμύνης (προσωνύμιο που σημαίνει «καθιστή στη γη»), γνωστό μέχρι πρόσφατα μόνον από τον Παυσανία. Το ιερό του 6ου-5ου αι. π.Χ. εντοπίστηκε τυχαία κατά τη διάρκεια ανασκαφών για αγωγό ύδρευσης το 2006. Θα κατασκευαστεί και εδώ φράχτης από πασσάλους. Επίσης, θα δημιουργηθεί ειδική διαδρομή στο πάνω μέρος του πρανούς, χώρος θέασης από κάτω και θα τοποθετηθούν πινακίδες πληροφόρησης και φανοστάτες για τη νύχτα.

Εντυπωσιακή είναι η ανασκαφή του Γυμνασίου της αρχαίας Ολυμπίας, με τον επισκέπτη να μπορεί πλέον να αντιλαμβάνεται το μέγεθος του μνημείου αλλά και τη θέση του μέσα στον χώρο, όπως είπε κατά τη συνεδρίαση η κ. Μενδώνη. Οι αρχαιολόγοι φέρνουν στο φως άλλα 50 μέτρα από το οικοδόμημα, το οποίο χρησιμοποιούνταν στην αρχαιότητα για την προπόνηση των αθλητών που ελάμβαναν μέρος στους Ολυμπιακούς Αγώνες.

Από την ανασκαφή εντοπίζονται καταλύματα αθλητών στον εξωτερικό τοίχο του Γυμνασίου και τμήμα της Πομπικής Οδού, καθώς οι δύο χώροι εφάπτονται. Σημειώνεται ότι η Πομπική Οδός βάδιζε κατά μήκος του τείχους της Αλτεως και από αυτήν περνούσε η πομπή με τους ιερείς, τους Ελλανοδίκες, τους αθλητές και τους επισήμους.

Για τις ανάγκες της ανασκαφής μετακινήθηκε ανατολικότερα η είσοδος του αρχαιολογικού χώρου, ενώ στη συνέχεια θα χαραχθεί νέα διαδρομή επίσκεψης, που θα περιλαμβάνει τα νέα ευρήματα. Το ενδιαφέρον για το κοινό όμως επί του παρόντος είναι ότι μπορεί να παρακολουθεί τους αρχαιολόγους κατά την ανασκαφή.

πηγή: Έθνος