Ωρολόγιο Κυρρήστου: Ο αρχαιότερος Μετεωρολογικός - Ωρομετρικός σταθμός

Πρόκειται για ένα κτίσμα της περιοχής της εμπορικής Αγοράς της Αθήνας το οποίο διατηρείται σε πολύ καλή κατάσταση. Είναι γνωστό ως Πύργος των Ανέμων ή ως το Ωρολόγιο του Κυρρήστου Ανδρονίκου, με το όνομα δηλαδή του αστρονόμου που το ανέγειρε.
Το οικοδόμημα είναι ένα μικρό οκτάγωνο από λευκό πεντελικό μάρμαρο, λεπτής επεξεργασίας, με πλευρές μήκους 3,20μ. Το σωζόμενο ύψος του είναι 12 μ. 
Στο αυστηρό σχέδιο της οκταγωνικής κάτοψης έχουν προστεθεί τρεις επεκτάσεις, προσδίδοντας στο κτίριο έναν ακριβή άξονα με κατεύθυνση Βορρά - Νότο. Η ευθυγράμμιση μάλιστα είναι εξαιρετικά ακριβής, γεγονός που προδίδει μετρήσεις για τις οποίες σήμερα είναι απαραίτητα σύγχρονα οπτικά όργανα...

Ο οκταγωνικός πύργος εδράζεται επάνω σε τρεις βαθμίδες. Ενδιαφέρουσα είναι η φαινομενική αταξία των στρώσεων των τοίχων της πρόσοψης με τα διαφορετικά ύψη, μοναδικό φαινόμενο στην ελληνική αρχιτεκτονική. Η σημασία των τριών ζωνών του τοίχου που διαμορφώνονται, δεν έχει διαλευκανθεί ακόμη. Πάντως η επάνω ζώνη και στους οκτώ τοίχους καταλαμβάνεται από ηλιακά ρολόγια των οποίων οι γραμμές διακρίνονται καλά και στις μέρες μας.
Τα ηλιακά αυτά ρολόγια είναι και τα μεγαλύτερα γνωστά της αρχαιότητας που βρίσκονται επάνω σε κάθετους τοίχους.

 Στο επάνω μέρος των τοίχων διαμορφώνεται επίσης διάζωμα όπου απεικονίζονται ανάγλυφα οι οκτώ άνεμοι, προσωποποιημένοι, ως άντρες διαφόρων ηλικιών, φτερωτοί, φέροντας ο καθένας το σύμβολό του, αλλά και το όνομά του χαραγμένο κάτω από το αντίστοιχο τμήμα του γείσου: Βορέας, Σκίρων, Ζέφυρος, Λιψ, Νότος, Εύρος, Απηλιώτης, Καικίας.

- Δεν είναι τυχαίο που ο αρχαίος γλύπτης αποτύπωσε τον Βοριά ως γέροντα με ένα κοχύλι στο χέρι για να παραπέμψει στον ήχο που κάνει όταν φυσά ο αέρας. {Βορέας: ο κατά το σχήμα στερεός, ο άνεμος του βουνού. (Βόρειος, τραμουντάνα). Ένας σκυθρωπός γέρος, τυλιγμένος σε χιτώνα, φυσάει μέσα από ένα μεγάλο κοχύλι}.
- Ακολουθώντας την φορά του ρολογιού, δίπλα βρίσκεται ο Καικίας (Βορειοανατολικός άνεμος), ηλικιωμένος και αυτός, που κρατά μία ασπίδα γεμάτη χαλάζι. {Καικίας: ο ερχόμενος από τον ποταμό Κάικο, από την περιοχή της Μυσίας (Βορειοανατολικός Γραίγος). Σκορπίζει χαλάζι από μία ασπίδα}.
- Τον ακολουθεί ο Απηλιώτης - ανατολικός, έρχεται από τον ήλιο, όπως λέει και το όνομα του - νέος με τα χέρια γεμάτα στάχια και φρούτα, καθώς φέρνει βροχή πολύτιμη για τους γεωργούς. {Απηλιώτης: ο σχετιζόμενος με τον ήλιο. (Ανατολικός λεβάντες). Ένας νέος φέρνει φρούτα και σιτηρά.
- Επόμενος είναι ο αποπνικτικός Εύρος, ο νοτιοανατολικός άνεμος με την μορφή γέροντα και ο μοναδικός που έχει άδεια χέρια. {Εύρος: αυτός που "καίει". (Νοτιοανατολικός σιρόκος). Ένας γέρος άνδρας τυλιγμένος σε βαρύ χιτώνα.
- Με μία αναποδογυρισμένο υδρία ακολουθεί ο Νοτιάς, καθώς ο νέος αυτός άνδρας φέρνει πολλές βροχές. {Νότος (νότιος όστρια), αδειάζει ένα δοχείο με νερό}.
- Τον διαδέχεται ο νοτιοδυτικόε Λίβας, στιβαρός, κρατά στα χέρια του την πρύμνη ενός πλοίου, σημάδι ότι είναι καλοτάξιδος. {Λιψ: ο ερχόμενος από την Λυβίη (νοτιοδυτικός γαρμπής). Κρατάει την πρύμνη καραβιού και το οδηγεί}.
- Γυμνός και με τον μανδία του γεμάτο ανοιξιάτικα λουλούδια εμφανίζεται ο δυτικός άνεμος Ζέφυρος, που είναι ευχάριστα ζεστός. {Ζέφυρος (δυτικός πουνέντες). Ένας νέος σκορπίζει λουλούδια}.
- Ο κύκλος κλείνει με τον πιο αντιπαθητικό, τον βορειοδυτικό Σκίρωνα όπως ο ληστής που σκότωσε ο Θησέας και είχε την έδρα του στην σημερινή κακιά σκάλα, επειδή πίστευαν ότι έπνεε από εκεί - ντυμένο με βαριά ρούχα και ένα αγγείο αναποδογυρισμένο στο χέρι, καθώς ψυχρός τον χειμώνα και καυτός το καλοκαίρι αρρωσταίνει τους ανθρώπους. {Σκίρων: ο ερχόμενος από τις Σκιρωνίδες πέτρες (κακιά σκάλα, βορειοδυτικός μαϊστρος). Σκορπάει καυτή στάχτη από ένα χάλκινο δοχείο}.

Η οροφή του οικοδομήματος αποτελείται από μεγάλες σφηνοειδείς μαρμάρινες πλάκες που ακουμπούν σε κεντρική στρογγυλή πέτρα. Σε κάθε πλευρά έχουν τοποθετηθεί τρεις πλάκες οι οποίες στους αρμούς τους καλύπτονταν από μάρμαρο, ενώ η εξωτερική μορφή της οροφής αντιστοιχεί σε εκείνη μιας οκτάγωνης πυραμίδας. Οι σημαντικές δυνάμεις ώσεις που δημιουργούνται εξισορροπούνται από τις πλάκες στην άκρη της στέγης που έχει κατασκευαστεί ως σενάζι και συγκρατεί την οροφή. Στην άκρη της στέγης οι λίθοι έχουν τριπλούς συνδέσμους.

Στην κορυφή της κωνικής αυτής στέγης το κτίριο έφερε ανεμοδείκτη με τη μορφή μπρούτζινου Τρίτωνα που περιστρέφονταν ανάλογα με τον πνέοντα άνεμο, δείχνοντας με το ραβδί του έναν από τους οκτώ ανέμους. Σήμερα από τον Τρίτωνα δεν σώζεται τίποτα.
Στο εσωτερικό του οικοδομήματος λειτουργούσε υδραυλικό ρολόι και πιθανόν και ένα πλανητάριο. Με το υδραυλικό αυτό ρολόι σχετίζεται η κυλινδρική προθήκη στη νότια πλευρά του οικοδομήματος. Εδώ μάλιστα βρισκόταν και η αναγκαία για τη λειτουργία του ρολογιού δεξαμενή νερού. Στον εξωτερικό τοίχο της στρογγυλής προθήκης είναι μάλιστα χαραγμένο και ένα ένατο ηλιακό ωρολόγιο.

Το εσωτερικό του Πύργου αποτελούσε το περίβλημα για το υδραυλικό ωρολόγιο του οποίου την ύπαρξη συμπεραίνουμε και από τις εγκοπές που σώζονται στο δάπεδο του χώρου. Οι εγκοπές αυτές διακρίνονται σε τρεις κατηγορίες. Στις ευθύγραμμές, τις κυκλικές και σε μία κεντρική με τρεις ελλειψοειδείς εγκοπές.
Η κυκλική εγκοπή ερμηνεύεται ως το σημείο όπου ήταν τοποθετημένο ένα μαρμάρινο κάγκελο, ώστε ο επισκέπτης να μπορεί να προσεγγίσει το ωρολόγιο μόνο μέχρι αυτό το σημείο. Στις ευθύγραμμες αυλακώσεις ήταν τοποθετημένοι μολύβδινοι σωλήνες μεταφοράς νερού οι οποίοι ήταν απαραίτητοι για τη λειτουργία του ρολογιού. Το ίδιο το υδραυλικό ρολόι θα πρέπει να ήταν τοποθετημένο στο κέντρο της αίθουσας επάνω από τη στρογγυλή αυτή οπή.
Θεωρείται ο αρχαιότερος Μετεωρολογικός και Ωρομετρικός σταθμός του κόσμου και από την κατασκευή, τις αντιστοιχίες και την χρήση εμρηνεύεται ως πλανητάριο.