"Το φως στην Ελλάδα είναι όλο πνεύμα."

"..Το κατάλαβα κάθε μέρα και καλύτερα περπατώντας στην ελληνική γης, ο ελληνικός πολιτισμός δεν ήταν ένας μετέωρος, υπερφυσικός ανθός, ήταν ένα δέντρο που είχε ριζώσει βαθιά στης γης κι έτρωγε λάσπη και την έκανε ανθούς...
Κι όσο πιο πολλές λάσπες έτρωγε, τόσο κατεργάζουνταν και πιο πλούσια την άνθισή του.
Η περίφημη αρχαία απλότητα, η ισορρόπηση κι η γαλήνη δεν ήταν οι φυσικές ακοπίαστες αρετές μιας απλής ισορροπημένης ράτσας, ήταν δύσκολοι άθλοι, λάφυρα από οδυνηρούς επικίντυνους αγώνες.
Πολύπλοκη και τραγική είναι η ελληνική γαλήνη, ισορρόπηση από άγριες αντιμαχόμενες δυνάμεις, που κατόρθωσαν, ύστερα από πολύμοχτη, πολύχρονη πάλη, να φιλιώσουν. Να φτάσουν εκεί που λέει ένας Βυζαντινός μυστικός, στην απροσπάθεια, δηλαδή στην κορφή της προσπάθειας.
Ότι αλαφρώνει κι εξαϋλώνει τα βουνά, τα χωριά της Ελλάδας είναι το φως.
Το φως της Ιταλίας είναι μαλακό, γυναικίσιο.
Το φως της Ιωνίας γλυκό πολύ, γεμάτο ανατολίτικες λαχτάρες, στην Αίγυπτο πηχτό και φιλήδονο.
Το φως στην Ελλάδα είναι όλο πνεύμα.
Μέσα στο φως αυτό κατόρθωσε ο άνθρωπος να δει καθαρά, να βάλει τάξη στο χάος και να το κάνει κόσμο.
Και κόσμος θα πει αρμονία."

Καζαντζάκης, Αναφορά στον Γκρέκο.