«Το γνωρίζεις ότι είναι η πεταλούδα που μας φέρνει τα όνειρά μας, που μας φέρνει τα νέα όταν κοιμόμαστε» - Μαυροπόδαρος Ινδιάνος
«Ήμουν πριν άνθρωπος που ονειρεύτηκε ότι ήταν πεταλούδα ή μήπως είμαι τώρα πεταλούδα που ονειρεύεται ότι είναι άνθρωπος;» - Τσουάνγκ Τζου.
Στην αρχαία Ελλάδα οι πεταλούδες ονομάζονταν «ψυχές», καθώς πιστευόταν ότι είναι οι ψυχές των νεκρών. Οι Έλληνες απεικόνιζαν την Ψυχή των νεκρών σαν μικρά φτερωτά όντα, ως πτηνά, νυκτερίδες, χρυσαλλίδες, τα οποία καλούνται και "ψυχές" ζωγράφιζαν την Ψυχή στα αγγεία τους σαν φτερωτό Ον, κόρη ή παιδί, που έβγαινε από το στόμα των πεθαμένων, συμβολίζοντας την ζωή που φεύγει με την τελευταία πνοή. Αυτή, είναι η ψυχή που ελευθερώνεται με την τελευταία πνοή θανάτου της ύλης. Έτσι αρχικά η ψυχή συνδεόταν με την Πνοή το ζωτικό άνεμο, το πνεύμα. Ύστερα ταυτίστηκε με την πεταλούδα ως σύμβολο, δηλ. ένα σκουλήκι (το γήινο υλικό σώμα) που έχει φτερά πετάει, έχει μικρή διάρκεια ζωής είναι ασταθές και δεν παίρνει ύψος.
Αυτός είναι ο ψυχισμός μας, αντίθετα με τον Αετό, σύμβολο των θείων Πνευματικών δυνάμεων.
Άλλωστε, η αρχαία ελληνική ονομασία της πεταλούδας είναι «ψυχή».
Στην ελληνική γραμματεία η λέξη «ψυχή» πρωτοαπαντάται στον Όμηρο. Η λέξη ‘ψυχή’ προέρχεται από το ρήμα ‘ψύχω’, δηλαδή ‘αναπνέω’. Επομένως, ‘ψυχή’ σημαίνει ‘πνοή’, και συνεπώς ‘ζωή’, αφού δεν μπορεί να υπάρξει ζωή χωρίς πνοή.
Οι αρχαίοι Έλληνες ονόμαζαν την πεταλούδα «σκώληκα ή καμπή», ενώ τη χρυσαλλίδα, το επόμενο δηλαδή στάδιο μεταμόρφωσης από την κάμπια, «νεκύδαλλο», που σημαίνει «περίβλημα νεκρού» μέσα από το οποίο βγαίνει η πεταλούδα/ψυχή.
Σύμφωνα πάλι με την ελληνική θρησκεία, ο Ύπνος και ο Θάνατος είναι αδέλφια ότι τα όνειρα έρχονται στον ύπνο με μια πεταλούδα.
Επομένως, δεν είναι παράδοξο που οι αρχαίοι Έλληνες ισχυρίζονταν ότι όταν κοιμόμαστε είναι σα να είμαστε χρυσαλλίδες –φαινομενικά νεκροί, αλλά η πεταλούδα/ψυχή μας είναι ελεύθερη και ενεργητικότατη κατά την διάρκεια του ύπνου μας.
Από την άλλη, οι Ινδιάνοι της βόρειας Αμερικής είχαν την πεποίθηση ότι τα όνειρα έρχονταν στον ύπνο με μια πεταλούδα. Επίσης, οι γυναίκες συνήθιζαν να κεντούν μια πεταλούδα σε κομματάκι δέρματος ελαφιού που έδεναν στα μαλλάκια του μωρού τους για να κοιμηθεί ήσυχα.
Οι Αζτέκοι ισχυρίζονταν ότι οι μακάριοι νεκροί επισκέπτονταν τους συγγενείς ως πεταλούδες για να τους βεβαιώσουν ότι ήταν καλά, πετώντας γύρω από το σπίτι και τα λουλούδια. Θεωρείτο λοιπόν αγένεια να μυρίζει κανείς τα άνθη από πάνω, γιατί η κορυφή ήταν των ψυχών που απολάμβαναν τη μυρωδιά.
Για τους Γκοατζίρο της Κολομβίας και τους Ιάπωνες εάν μεγάλη, λευκή πεταλούδα έμπαινε στην κρεβατοκάμαρά τους δεν έπρεπε να τη διώξουν επειδή ήταν το πνεύμα προγόνου. Αν της έκαναν κακό, το πνεύμα θα έπαιρνε εκδίκηση.
Οι Αϊμάρα στην Βολιβία θεωρούν ένα σπάνιο είδος νυχτοπεταλούδας ως οιωνό θανάτου. Από την άλλη στη Μαδαγασκάρη κάποιες φυλές καμαρώνουν ότι κατάγονται από την πεταλούδα.
Οι Μαορί της Νέας Ζηλανδίας πιστεύουν ότι η ψυχή επιστρέφει στη γη μετά θάνατον ως πεταλούδα. Και στα νησιά του Σολομώντα, όποιος φεύγει από τη ζωή, μπορεί να διαλέξει τι θα γίνει και συχνά, επιλέγει αν ξαναέρθει ως πεταλούδα στη γη.
Για τους βορειοευρωπαϊκούς λαούς τα όνειρα είναι οι περιπλανήσεις της ψυχής-πεταλούδας σε άλλους κόσμους. Συγκεκριμένα στη νότια Γερμανία οι παραδόσεις αναφέρουν ότι οι νεκροί ξαναγεννιούνται και στα παιδικά τους χρόνια συμπεριφέρονται σαν πεταλούδες, μιμούμενες το πέταγμά τους. Οι Ιρλανδοί τις θεωρούν ως ψυχές των νεκρών που περιμένουν να περάσουν από το Καθαρτήριο.
«Ήμουν πριν άνθρωπος που ονειρεύτηκε ότι ήταν πεταλούδα ή μήπως είμαι τώρα πεταλούδα που ονειρεύεται ότι είναι άνθρωπος;» - Τσουάνγκ Τζου.
Στην αρχαία Ελλάδα οι πεταλούδες ονομάζονταν «ψυχές», καθώς πιστευόταν ότι είναι οι ψυχές των νεκρών. Οι Έλληνες απεικόνιζαν την Ψυχή των νεκρών σαν μικρά φτερωτά όντα, ως πτηνά, νυκτερίδες, χρυσαλλίδες, τα οποία καλούνται και "ψυχές" ζωγράφιζαν την Ψυχή στα αγγεία τους σαν φτερωτό Ον, κόρη ή παιδί, που έβγαινε από το στόμα των πεθαμένων, συμβολίζοντας την ζωή που φεύγει με την τελευταία πνοή. Αυτή, είναι η ψυχή που ελευθερώνεται με την τελευταία πνοή θανάτου της ύλης. Έτσι αρχικά η ψυχή συνδεόταν με την Πνοή το ζωτικό άνεμο, το πνεύμα. Ύστερα ταυτίστηκε με την πεταλούδα ως σύμβολο, δηλ. ένα σκουλήκι (το γήινο υλικό σώμα) που έχει φτερά πετάει, έχει μικρή διάρκεια ζωής είναι ασταθές και δεν παίρνει ύψος.
Αυτός είναι ο ψυχισμός μας, αντίθετα με τον Αετό, σύμβολο των θείων Πνευματικών δυνάμεων.
Άλλωστε, η αρχαία ελληνική ονομασία της πεταλούδας είναι «ψυχή».
Στην ελληνική γραμματεία η λέξη «ψυχή» πρωτοαπαντάται στον Όμηρο. Η λέξη ‘ψυχή’ προέρχεται από το ρήμα ‘ψύχω’, δηλαδή ‘αναπνέω’. Επομένως, ‘ψυχή’ σημαίνει ‘πνοή’, και συνεπώς ‘ζωή’, αφού δεν μπορεί να υπάρξει ζωή χωρίς πνοή.
Οι αρχαίοι Έλληνες ονόμαζαν την πεταλούδα «σκώληκα ή καμπή», ενώ τη χρυσαλλίδα, το επόμενο δηλαδή στάδιο μεταμόρφωσης από την κάμπια, «νεκύδαλλο», που σημαίνει «περίβλημα νεκρού» μέσα από το οποίο βγαίνει η πεταλούδα/ψυχή.
Σύμφωνα πάλι με την ελληνική θρησκεία, ο Ύπνος και ο Θάνατος είναι αδέλφια ότι τα όνειρα έρχονται στον ύπνο με μια πεταλούδα.
Επομένως, δεν είναι παράδοξο που οι αρχαίοι Έλληνες ισχυρίζονταν ότι όταν κοιμόμαστε είναι σα να είμαστε χρυσαλλίδες –φαινομενικά νεκροί, αλλά η πεταλούδα/ψυχή μας είναι ελεύθερη και ενεργητικότατη κατά την διάρκεια του ύπνου μας.
Από την άλλη, οι Ινδιάνοι της βόρειας Αμερικής είχαν την πεποίθηση ότι τα όνειρα έρχονταν στον ύπνο με μια πεταλούδα. Επίσης, οι γυναίκες συνήθιζαν να κεντούν μια πεταλούδα σε κομματάκι δέρματος ελαφιού που έδεναν στα μαλλάκια του μωρού τους για να κοιμηθεί ήσυχα.
Οι Αζτέκοι ισχυρίζονταν ότι οι μακάριοι νεκροί επισκέπτονταν τους συγγενείς ως πεταλούδες για να τους βεβαιώσουν ότι ήταν καλά, πετώντας γύρω από το σπίτι και τα λουλούδια. Θεωρείτο λοιπόν αγένεια να μυρίζει κανείς τα άνθη από πάνω, γιατί η κορυφή ήταν των ψυχών που απολάμβαναν τη μυρωδιά.
Για τους Γκοατζίρο της Κολομβίας και τους Ιάπωνες εάν μεγάλη, λευκή πεταλούδα έμπαινε στην κρεβατοκάμαρά τους δεν έπρεπε να τη διώξουν επειδή ήταν το πνεύμα προγόνου. Αν της έκαναν κακό, το πνεύμα θα έπαιρνε εκδίκηση.
Οι Αϊμάρα στην Βολιβία θεωρούν ένα σπάνιο είδος νυχτοπεταλούδας ως οιωνό θανάτου. Από την άλλη στη Μαδαγασκάρη κάποιες φυλές καμαρώνουν ότι κατάγονται από την πεταλούδα.
Οι Μαορί της Νέας Ζηλανδίας πιστεύουν ότι η ψυχή επιστρέφει στη γη μετά θάνατον ως πεταλούδα. Και στα νησιά του Σολομώντα, όποιος φεύγει από τη ζωή, μπορεί να διαλέξει τι θα γίνει και συχνά, επιλέγει αν ξαναέρθει ως πεταλούδα στη γη.
Για τους βορειοευρωπαϊκούς λαούς τα όνειρα είναι οι περιπλανήσεις της ψυχής-πεταλούδας σε άλλους κόσμους. Συγκεκριμένα στη νότια Γερμανία οι παραδόσεις αναφέρουν ότι οι νεκροί ξαναγεννιούνται και στα παιδικά τους χρόνια συμπεριφέρονται σαν πεταλούδες, μιμούμενες το πέταγμά τους. Οι Ιρλανδοί τις θεωρούν ως ψυχές των νεκρών που περιμένουν να περάσουν από το Καθαρτήριο.
Στην ελληνική μυθολογία η Ψυχή, μια θνητή, απελευθερώθηκε από το θάνατο από τον Δία και η μυθολογική εικονοπλασία την αναπαριστά πολλές φορές με φτερά πεταλούδας. Απελευθερωμένο από τον θάνατο το σώμα της Ψυχής θα μπορούσε να πετάξει ελεύθερα στα ύψη, αναχωρώντας από τα δεσμά της χρυσαλλίδα της. Είναι ο μύθος του Έρωτα και της Ψυχής, η οποία απεικονίζονταν με φτερά πεταλούδας, μιας και η πεταλούδα συμβολίζει την ψυχή.Με την ομορφιά της η Ψυχή ξύπνησε τη ζηλοτυπία της Αφροδίτης, γιατί τον ίδιο τον Έρωτα σαγήνεψε. Ο Ζέφυρος την μετέφερε σε μια ανθισμένη κοιλάδα, για να ζήσει σε ανάκτορο ονειρικό. Κάθε νύχτα συναντούσε εκεί έναν εραστή, που υποτίθεται ότι δεν έπρεπε να δει. Με τις κακόβουλες συμβουλές των αδελφών της ξύπνησε η περιέργειά της και προσπάθησε μ’ ένα λυχνάρι να δει ποιος μοιραζόταν το κρεβάτι της. Μια σταγόνα λάδι έπεσε πάνω στον θεό που πέταξε αμέσως μακριά. Έτσι άρχισε η φοβερή θλίψη, από την οποία θα μπορούσε να ξεφύγει η Ψυχή μόνο με την βοήθεια του θεού Έρωτα. Στο μύθο η Ψυχή συνδέεται με την πεταλούδα και ο μύθος ερμηνεύεται βάσει αυτής της διπλής ιδιότητας.
Στον Κρατύλο ο Σωκράτης, συζητώντας με τον Ερμογένη για το σώμα και την ψυχή, ορίζει την ψυχή ως την αιτία που κινεί το σώμα με την έκφραση «το σώμα σήμα εστί της ψυχής», την οποία αποδίδει στους Ορφικούς. Επίσης στον Γοργία (492) ο Σωκράτης σχολιάζει τον στίχο του Ευριπίδη «όσο ζούμε είμαστε πεθαμένοι και μόνο όταν πεθάνουμε θα μπούμε στην αληθινή ζωή», για να προωθήσει τις αντιλήψεις των Ορφικών-Πυθαγόρειων πως η ψυχή μόνο μετά τον θάνατο μπορεί να ζήσει αληθινά, μιας και απομακρύνεται από τις αδυναμίες του σώματος και των υλικών απολαύσεων και αναχωρεί για τον δικό της ουράνιο κόσμο.
Για τους Πυθαγόρειους η ψυχή ήταν άυλη, δεν είχε καμία σχέση με το σώμα και ήταν μέρος της παγκόσμιας αθάνατης ψυχής. Και για τους Πυθαγόρειους και για τους Ορφικούς η ψυχή «έπεσε» και βρίσκεται «εν φρουρά» του σώματος, όπως μας αναφέρει ο Πλάτωνας στον Φαίδωνα. Με την «απελευθέρωση» της ψυχής από το σώμα τη στιγμή του θανάτου, η ψυχή που πηγαίνει στον Άδη περνά μια περίοδο καθαρμού και στη συνέχεια επιστρέφει στη γη για να «μπει» σε ένα νέο σώμα και να ακολουθήσει μια σειρά γεννήσεων και θανάτων, με σκοπό να καθαρθεί οριστικά και να επιστρέψει στην αρχική της αγνότητα, για να «ανέλθει» στα θεϊκά ύψη, όπου ζούσε πριν.Στην αρχαία Ελλάδα, η πεταλούδα σχετίζονταν με τον Θεό Ερμή ως Ψυχοπομπό. Ο Τρίπτυχος -Τρισμέγιστος- Θεός Ερμής εμφανίζεται με τρεις ιδιότητες/επίπεδα, που μπορούν να σχετιστούν με τα τρία στάδια της ύπαρξης της πεταλούδας:
α) Είναι ο Προστάτης των εμπόρων, των ταξιδευτών και των κλεφτών. Αυτή είναι η πλέον υλιστική και ‘ρηχή’ πτυχή του Ερμή.
Ομοίως, το πρώτο στάδιο της πεταλούδας είναι η αχόρταγη κάμπια, που το μόνο που κάνει είναι να τρώει διαρκώς.
β) Είναι ο Αγγελιοφόρος των Θεών. Αυτή είναι η ανώτερη πτυχή του Ερμή. Στην πραγματικότητα σ’αυτό του το επίπεδο δεν κάνει τίποτε άλλο πέραν του να μεταφέρει μηνύματα από τους Θεούς στους ανθρώπους και από τους ανθρώπους στους Θεούς.
Σ’αυτό του το επίπεδο δεν μπορεί να σχετιστεί απόλυτα ούτε με τα επίγεια θέματα ούτε με τα ουράνια. Είναι μονάχα ο μεσάζοντας. Ομοίως, το δεύτερο στάδιο της πεταλούδας είναι η χρυσαλλίδα, η οποία δεν κάνει τίποτα περισσότερο από το να… περιμένει. Κλεισμένη στο κουκούλι της, επεξεργάζεται τα όσα αφομοίωσε ως κάμπια και αναμένει την μεταμόρφωσή της σε πεταλούδα.
γ) Είναι ο Ψυχοπομπός και για τους Μυστικιστές ο Δάσκαλος. Αυτό είναι το ανώτατο επίπεδο του Ερμή. Είναι ο οδηγός των ψυχών και δάσκαλος όσων επιθυμούν να μάθουν τα μυστικά των Θεών και του σύμπαντος. Με τον Ερμή στο πλευρό του, ο άνθρωπος μπορεί να μεταμορφωθεί από αδαής μαθητευόμενος σε σοφός μύστης. Ομοίως, στο τελευταίο στάδιό της, η χρυσαλλίδα σπάει το κουκούλι της και εμφανίζεται ως πανέμορφη πεταλούδα. Η μεταμόρφωσή της, από ασήμαντη κάμπια σε ύπαρξη ομορφιάς κι ελευθερίας, ολοκληρώθηκε.
Οι αρχαίοι Έλληνες συνήθιζαν να τοποθετούσαν χρυσαφιές πεταλούδες στους τάφους, συμβολίζοντας τον Ερμή ως Ψυχοπομπό, που θα οδηγήσει την ψυχή του νεκρού στην άλλη ζωή.
Από την Μινωική Κρήτη σε σφραγιδόλιθο βλέπουμε αυτήν την πεταλούδα, με απλωμένα φτερά, που έχουν σχήμα ματιού και συμπληρώνονται κάτω από τρεις ομόρροπες καμπύλες γραμμές. Το σώμα είναι ατρακτόσχημο, με λεία επιφάνεια.
Επίσης έχουν βρεθεί πεταλούδες σε σφραγίδες στα Γουρνιά, στην Κνωσό, στην Αγ. Τριάδα, στο Ρούτσι της Πύλου. Ο Evans τονίζει την συμβολική σημασία της παράστασης της πεταλούδας, όπως και της χρυσαλλίδας, για την Αθανασία της Ψυχής.
Πιστεύει ακόμη ότι οι σφραγίδες με πεταλούδες κατέχουν μαγική δύναμη, για την προφύλαξη από τα πνεύματα. Πολλοί άνθρωποι εμπνέονται τόσο από την ιδέα της μεταμόρφωσης, ώστε θεωρούν πως οι πεταλούδες δε θα μπορούσαν ποτέ να έχουν εξελιχθεί κατά τη διάρκεια των εκατομμυρίων ετών εξέλιξης χωρίς τη θεϊκή παρέμβαση.
Είτε όμως είναι έργο θεϊκής παρέμβασης ή απλά μια διαδικασία της φύσης, εκείνο που πυροδοτεί την ανθρώπινη φαντασία είναι ή ίδια η έννοια της μεταμορφωτικής διαδικασίας και της ελευθερίας που συνεπάγεται η δυνατότητα της πτήσης.
Η έρευνα έγινε από την Γιώβη Βασιλική. Πληροφορίες για να πραγματοποιηθεί τι παραπάνω άρθρο συλλέχθηκαν από:
http://aneksigita-fainomena.blogspot.gr/2012/04/blog-post_3066.html
http://aemos.blogspot.gr/2012/01/blog-post.html?view=flipcard
http://revealedtheninthwave.blogspot.gr/2012/11/blog-post_3666.html
https://iparea.wordpress.com/2011/05/30/%CE%B5%CF%81%CE%BC%CE%B7%CE%BD%CE%B5%CE%AF%CE%B1%CF%82-%CE%BB%CF%8C%CE%B3%CE%BF%CF%82/
https://www.flowmagazine.gr/petalouda_i_ensarkosi_tis_psuxis/http://aemos.blogspot.gr/2012/01/blog-post.html?view=flipcard
http://revealedtheninthwave.blogspot.gr/2012/11/blog-post_3666.html
https://iparea.wordpress.com/2011/05/30/%CE%B5%CF%81%CE%BC%CE%B7%CE%BD%CE%B5%CE%AF%CE%B1%CF%82-%CE%BB%CF%8C%CE%B3%CE%BF%CF%82/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου