Δρίμακος: Ένας ξεχασμένος επαναστάτης

  Ψάχνοντας την ιστορία του κόσμου δεν είναι λίγα τα παραδείγματα επαναστάσεων. Όταν μιλάμε όμως για εξεγέρσεις των δούλων, ο νους μας πάει κατευθείαν στον Σπάρτακο και σε δυο τρεις επαναστάσεις κατά τη ρωμαϊκή εποχή.
Tο πολύ πολύ να φτάνει ως τους είλωτες της Σπάρτης και τους απελευθερωτικούς σκληρούς αγώνες που έδωσαν κατά περιόδους. Oι εξεγέρσεις όμως των δούλων και των φτωχών εντοπίζονται κάπου εκεί στα όρια μεταξύ μύθου και ιστορίας. Aπό τον ομηρικό Θερσίτη ως τον ρωμαϊκό Σπάρτακο πολλά θα μεσολαβήσουν. Στη Xίο έχει καταγραφεί μια από τις πιο ενδιαφέρουσες εξεγέρσεις.
Αφορμή για το παρακάτω άρθρο στάθηκε μια παλιά ιστορία. Χρόνια πριν, από τα βιβλία του Δημοτικού αφαιρέθηκε ένα ποίημα του Ηλία Βενέζη, ο Δριμάκος. Τι ενόχλησε και γιατί ένιωσαν να απειλούνται από ένα ποίημα,  μόνο διαβάζοντας την ιστορία του θα καταλάβουμε.  "Λυπηρό" θα έλεγε κάποιος... μια ήπια λέξη που μπορεί πολύ λίγο να περιγράψει τα "κατορθώματα" των ελεγκτών της γνώσης και της παιδείας σε αυτόν τον τόπο. Ας πάμε να δούμε ποιος ήταν ο Δρίμακος και γιατί τρομάζει τους κρατούντες την εξουσία.
  Ο Δρίμακος ήταν ένας δούλος στην αρχαία Χίο. Ήταν παιδί όταν οι Σπαρτιάτες νίκησαν την πατρίδα του, τη Μεσσηνία, και πήραν όλους τους άντρες για σκλάβους. Στον μεγάλο σεισμό της Σπάρτης το αφεντικό του τον πούλησε σε έναν Χιώτη ελαιοκτηματία. Από την πόρτα, σε κάθε περιστροφή, βλέπει το ψηλό βουνό του νησιού κι αναστενάζει. Λαχταράει τη λευτεριά.
Μια μέρα, λοιπόν, αποφασίζει να επαναστατήσει, να την κερδίσει.
  Οι κάτοικοι της Χίου ήταν οι πρώτοι στον ελλαδικό χώρο που αγόρασαν ξένους δούλους, γεγονός που κίνησε την οργή των θεών. Μέχρι τότε, οι δούλοι στην Ελλάδα ήταν Έλληνες. Τότε ένας σημαντικός αριθμός δούλων αποσκίρτησε και κατέφυγε στα βουνά, όπου και εγκαταστάθηκαν. Αρχηγός αυτών των πρώην δούλων ήταν ο Δρίμακος. O δούλος Δρίμακος, έμπειρος περί τα πολεμικά, κατόρθωσε να συνενώσει και να γυμνάσει πολλούς δούλους. Έγινε αρχηγός τους και τα ασκέρια τους διαφέντευαν την ύπαιθρο. Kατόρθωσε να στήσει ένα δικό του βασίλειο έξω από τα επίσημα τείχη. Oι Xιώτες αναγκάστηκαν να κάνουν μια πρωτότυπη συμφωνία με αυτόν και τα στρατεύματά του. Θα μπορούσε ανενόχλητα να παίρνει ό,τι χρειαζόταν από τα κτήματά τους για να επιβιώσουν οι άνδρες του.
Δεν πρόκειται φυσικά για γενναιοδωρία, αφού ό,τι ήθελε το έπαιρνε και μόνος του με τη δύναμη των όπλων. Από εκεί, έκαναν επιδρομές εναντίον της χώρας και λεηλατούσαν τα κτήματα των πρώην κυρίων τους.
Μετά από πολλές μάχες, οι κάτοικοι συμφώνησαν να κάνουν ανακωχή με τον Δρίμακο: Θα πλήρωναν ένα ποσό κάθε χρόνο και ο Δρίμακος δεν θα τους ξαναενοχλούσε. H παραχώρηση που έκανε ο αρχηγός των δούλων ήταν να μη δέχεται στα στίφη του δούλους που δραπέτευαν. Έβαλε όμως και ένα όρο. Mόνο να μην κινδυνεύει η ζωή τους! Πολλά χρόνια πέρασαν με τη συμφωνία αυτή. Όμως παρά τη συμφωνία όμως, οι κάτοικοι της Χίου επικήρυξαν την κεφαλή του Δρίμακου.

 Μετά από καιρό ο αρχηγός των πρώην δούλων, μη μπορώντας πλέον να υποφέρει τη ζωή του κάτω από τη συνεχή καταδίωξη, γερασμένος πια, έπεισε ένα πρόσωπο που αγαπούσε πολύ, να του κόψει το κεφάλι και να το πάει να εισπράξει την επικήρυξη, όπως και έγινε. Μετά όμως άρχισαν τα δύσκολα για τους Xιώτες. Oι εξεγερμένοι έμειναν αχαλίνωτοι και ρήμαζαν αδιακρίτως το νησί. Οι πρώην δούλοι όμως, μετά τον θάνατο του αρχηγού τους ξανάρχισαν τις λεηλασίες. Tόσο υπόφεραν οι ελεύθεροι πολίτες που έφτασαν στο σημείο να ανακηρύξουν  ήρωα τον Δρίμακο. Μετανοώντας, οι Χιώτες ίδρυσαν προς τιμήν του βωμό και ηρώο και καθιέρωσαν τη λατρεία του Δρίμακου. Τον ανδριάντα του στήσανε επίσης προς τιμή του, τον ονομάσανε Kαλόβουλο και «Ευμενή Ήρωα». Λέγεται πως από  τότε, όταν κάποιος κινδύνευε από τους δούλους του, ο Δρίμακος παρουσιαζόταν στον ύπνο του και τον προειδοποιούσε.
Aπό την εποχή του περίφημου Δρίμακου έμεινε και η παροιμιώδης φράση ότι οι Xιώτες «αγόρασαν αφεντικό». Πήραν δηλαδή από τα αρχαία παζάρια δούλους που τελικά έγιναν αφεντικά τους.
 Στην αφήγηση του Αθήναιου σε μετάφραση: Δειπνοσοφισταί, βιβλίο πέμπτο διαβάζουμε για τον Δρίμακο:
"Γράφει λοιπόν ο Θεόπομπος στην 17η των ιστοριών του, πως οι Χιώτες ήταν οι πρώτοι που αγόρασαν δούλους. Πριν από αυτούς είχαν δούλους οι Σπαρτιάτες και οι Θεσσαλοί, αλλά από Έλληνες που κατοικούσαν πριν τα μέρη που έχουν αυτοί. Οι μεν υποδούλωσαν τους Αχαιούς, οι δε τους Περραιβούς και τους Αινιάνες, και τους αποκάλεσαν Είλωτες οι Σπαρτιάτες, και Πενέστες οι Θεσσαλοί. Αλλά οι Χιώτες πήραν βάρβαρους δούλους, και τους πλήρωσαν. Αυτά λέει ο Θεόπομπος. Εγώ όμως λέω πως με αυτό, οι Χιώτες εξόργισαν τους θεούς. Γιατί, χρόνια μετά, έγινε πόλεμος με τους δούλους τους." 

 Ο Νυμφόδωρος ο Συρακούσιος στον Ασίας περίπλου, λέει τα εξής:  
"Το σκάνε οι δούλοι των Χιωτών και, μαζεμένοι πολλοί, ξεκινώντας από τα βουνά, καταστρέφουν τα αγροκτήματα, μια που το νησί είναι κακοτράχαλο και δασωμένο. Λίγο πριν τον καιρό μας, οι Χιώτες εξιστορούν για έναν δούλο που το έσκασε και ζούσε στα βουνά. Ήταν παλικάρι, και διοικούσε τις πολεμικές ομάδες των δραπετών με επιτυχία, σα να ήταν βασιλιάς με στρατό. Πολλές φορές οι Χιώτες εκστράτευσαν εναντίον του και δεν κατάφεραν τίποτα. Τους έβλεπε αυτούς ο Δρίμακος –έτσι τον έλεγαν τον δραπέτη- και τους λέει:  
«Αυτό που σας κάνουν οι δούλοι, Χιώτες αφέντες μου, δεν θα πάψει. Πώς να γίνει αυτό αφού υπάρχει χρησμός που έδωσε θεός; Αν λοιπόν με ακούσετε, και μας αφήσετε στην ησυχία μας, εγώ θα σας προσφέρω πολλά καλά». 
Αφού λοιπόν τον άκουσαν οι Χιώτες και έδειξαν ανοχή για λίγο, κατασκευάζει δικά του μέτρα και σταθμά και σφραγίδα. Τα έδειξε στους Χιώτες και είπε:  
«Ό,τι πάρω από σας θα μετριέται με αυτά τα μέτρα και σταθμά, και αφού το πάρω, θα αφήνω την σφραγίδα μου. Όσοι δε δούλοι σας το σκάνε, θα τους ανακρίνω και θα μαθαίνω την αιτία. Αν μου φανεί πως το έσκασαν γιατί τους κάνατε άσκημα πράγματα, θα μένουν μαζί μου. Αν δεν έχουν δίκιο, θα τους στέλνω πίσω στους αφέντες τους.» 
Βλέποντας λοιπόν οι δούλοι πως οι Χιώτες τα αποδέχτηκαν αυτά με ευχαρίστηση, δεν το έσκαγαν πια συχνά, γιατί φοβότανε την κρίση του Δρίμακου. Και όσοι δραπέτες έμεναν μαζί του, φοβόταν πιο πολύ αυτόν, παρά τους αφέντες τους, και έκαναν ό, τι τους έλεγε, πειθαρχώντας σε αυτόν σα να ήταν στρατηγός. Γιατί τιμωρούσε τους ανυπάκουους και σε κανέναν δεν επέτρεπε να ληστεύει τους αγρούς ή να κάνει άλλη αδικία χωρίς να τον ρωτήσει. Στις γιορτές, κατέβαινε και έπαιρνε από τα κτήματα κρασί και σφάγια για θυσίες, όσα έδιναν οι αφέντες. Αν καταλάβαινε πως κάποιος του σχεδίαζε κακό, ή του έστηνε ενέδρα, τον τιμωρούσε. Μετά όμως η πόλη ανακήρυξε πως θα δώσει πολλά χρήματα σε όποιον τον πιάσει ή φέρει το κεφάλι του. 
Τότε, ο ίδιος ο Δρίμακος, που είχε πια γεράσει, φώναξε τον εραστή του σε ένα μέρος του λέει:  
«Από όλους τους ανθρώπους εγώ σε αγάπησα πιο πολύ. Εσύ είσαι ο δούλος μου, ο γιος μου, και όλα τ’ άλλα. Εμένα πέρασε η ζωή μου, έζησα αρκετά, εσύ είσαι νέος και έχεις να ζήσεις χρόνια ωραία. Τι πρέπει λοιπόν; Να γίνεις σωστός και ωραίος άντρας. Αφού λοιπόν το κράτος της Χίου δίνει σε όποιον με σκοτώσει πολλά χρήματα, και υπόσχεται να τον ελευθερώσει, εσύ πρέπει να μου πάρεις το κεφάλι, να το πας στην πόλη, να πάρεις τα χρήματα και να ζήσεις καλά.» Έφερνε αντίρρηση ο νεαρός, αλλά τον έπεισε να το κάνει. Παίρνοντας το κεφάλι του, παίρνει τα λεφτά της επικήρυξης από τους Χιώτες, έθαψε το σώμα του δραπέτη και πήγε στην πατρίδα του. Όσο για τους Χιώτες, συνέχισαν να ληστεύονται και να αδικούνται από τους δούλους τους, και θυμήθηκαν τότε την επιείκεια του σκοτωμένου, του έκαναν ηρώο και τον ονόμασαν «Ευμενή Ήρωα». Σε αυτόν ακόμα και τώρα θυσιάζουν οι δραπέτες απαρχές από όσα κλέβουν. Ακόμα λένε πως εμφανίζεται σε όνειρα σε πολλούς Χιώτες και τους ειδοποιεί για όσα τους ετοιμάζουν οι δούλοι. Και όποιος τον δει έτσι, θυσιάζει σε αυτόν, πηγαίνοντας στο ηρώο του".

Κλείνοντας, πολλοί ίσως από εμάς να αναπτερώσαμε και να είδαμε κάπου στο βάθος ένα ίχνος ελπίδας, ένα φως, ίσως να κάναμε μια ευχή να βρεθεί ο τρόπος και να μπορέσουμε με κάποιο τρόπο να ξεφύγουμε από τα δεσμά της δουλείας που βιώνουμε. Όμως ας μη γελιόμαστε. Στα χρόνια που ζούμε οι άνθρωποι "μαστίζονται" από την εθελοδουλία. Με την θέλησή τους σκλαβώνονται και διαλέγουν οι ίδιοι το αφέντη τους.
Η μόνη επανάσταση είναι η καλή γνώση της Ιστορίας.
Η μόνη επανάσταση είναι η μόρφωση.  
Η παιδεία.
Ας ξεκινήσουμε την επανάσταση!
Μαθαίνοντας. Διαβάζοντας...

Η έρευνα έγινε από την Γιώβη Βασιλική. Πληροφορίες για να πραγματοποιηθεί το παραπάνω άρθρο συλλέχθηκαν από : Καθημερινή- Ημερησία-  Βικιπαίδεια.