Ιππώναξ: Δέηση στον Ερμή

Ο Ιππώναξ ήταν αρχαίος Έλληνας σατιρικός, ιαμβικός ποιητής από την Έφεσο. Θεωρείται ιδρυτής του χωλίαμβου (ή σκάζων), του ιαμβικού τρίμετρου με τον τελευταίο πόδα σπονδείο ή τροχαίο. 
Με τον τρόπο αυτό δημιούργησε αρρυθμία, που είναι ευνοϊκή για τη δημιουργία σκωπτικής διάθεσης. Συνέθεσε σε ένα είδος ιωνικής διαλέκτου. ..

  Υπήρξε ο εισηγητής της παρωδίας και τα ποιήματά του συντέλεσαν στην ανάπτυξη της τραγωδίας. Το 540 π.Χ. εξορίστηκε από τον τύρανο Αθηναγόρα και εγκαταστάθηκε στις Κλαζομενές όπου έζησε φτωχικά μέχρι το τέλος της ζωής του. 
Οι ανασκαφές στην Οξύρρυγχο ανέδειξαν παπυρικά χειρόγραφα με αποσπάσματα έργων του.
Ήταν ο ποιητής της λοιδορίας και της αισχρολογίας. Στους ιάμβους του, γραμμένους πιθανώς για να παρουσιαστούν σε λαϊκές γιορτές, παρουσίαζε τον εαυτό του καυγατζή, φτωχό, διαρρήκτη, πότη, άνθρωπο, με μια λέξη, του "περιθωρίου".
  Έγραψε σατιρικά κείμενα για τους γλύπτες Βούπαλο και Αθήνι από τη Χίο, οι οποίοι με τη σειρά τους διακωμώδησαν την άσχημη εξωτερική εμφάνισή του. Λέγεται ότι κατασκεύασαν ανδριάντα του ποιητή, και τον έκαναν ακόμη πιο άσχημο από ότι ήταν. Αυτό εξόργισε τον Ιππώνακτα που έγραψε εναντίον τους στίχους, οι οποίοι τους οδήγησαν στην αγχόνη. 
Και εδώ όπως και στην περίπτωση του Αρχιλόχου, φαίνεται ότι οι παραδόσεις υπερβάλλουν. Πάντως δείχνουν την πειστική δύναμη και των δύο ποιητών. Όπως φαίνεται από τους στίχους του Ιππώνακτα, η αντιπάθεια που του έδειξε ο Βούπαλος οφειλόταν στην ερωτική αντιζηλία του για την κατάκτηση της Αρήτης. Από τη φτώχεια και την ασχήμια του Ιππώνακτα πηγάζει η ροπή του προς υποθέσεις ταπεινές και η πολύ χαμηλή φρασεολογία του. 
  Η ποίησή του είναι ρεαλιστική.  Τα θέματά του ο Ιππώναξ αντλεί από τη ζωή. 
Γι' αυτό αγαπήθηκε από τα λαϊκά στρώματα και είχε μεγάλη απήχηση, ιδιαίτερα κατά τα ελληνιστικά χρόνια. 
Ο Ηρώνδας τον πήρε ως πρότυπο για τους μίμους του, ο Καλλίμαχος επαίνεσε την ποίησή του και ο Θεόκριτος είπε ότι με χωλούς στίχους ο Ιππώναξ είπε σωστά πράγματα. 
Στο απόσπασμα που ακολουθεί ο φτωχός που μιλάει ικετεύει προκλητικά τον θεό Ερμή, τον γιο που είχε γεννήσει από τον Δία η Μαία στο όρος Κυλλήνη, να του δώσει τα απαραίτητα για να μην τρέμει από το κρύο.

"Ερμή, Ερμή μου, της Μαίας γιε, Κυλλήνιε,
επάκουσε την δέησή μου, γιατί τουρτουρίζω
και χτυπούν τα δόντια μου
Δώσε μια χλαίνη στον Ιππώνακτα και κανένα χιτωνάκο
και κανένα ζευγάρι σανδαλάκια και παντοφλάκια γούνινα
και εξήντα χρυσούς στατήρες, που ν᾽ ανεβώ στη ζυγαριά
κι ακόμα να γέρνει από την άλλη.
Γιατί εμένα ποτέ σου δεν μου έδωσες μια ζεστή χλαίνη,
το γιατρικό για το τουρτούρισμα το χειμώνα,
ούτε μου τύλιξες τα πόδια με ζεστές παντούφλες γούνινες
να μην ματώνουν οι χιονίστρες μου."

Ἑρμῆ, φίλ᾽ Ἑρμῆ, Μαιαδεῦ, Κυλλήνιε,
ἐπεύχομαί τοι, κάρτα γὰρ κακῶς ῥιγῶ
καὶ βαμβαλύζω
δὸς χλαῖναν Ἱππώνακτι καὶ κυπασσίσκον
καὶ σαμβαλίσκα κἀσκερίσκα καὶ χρυσοῦ
στατῆρας ἑξήκοντα τοὐτέρου τοίχου.
ἐμοὶ γὰρ οὐκ ἔδωκας οὔτέ κω χλαῖναν
δασεῖαν ἐν χειμῶνι φάρμακον ῥίγεος,
οὔτ᾽ ἀσκέρῃσι τοὺς πόδας δασείῃσι
ἔκρυψας, ὥς μοι μὴ χίμετλα ῥήγνυται.
(μετάφραση Θ. Κ. Στεφανόπουλος)