Η γνώση είναι ανάμνηση..

Στο έργο του Πλάτωνα, Μένων, (το οποίο πραγματεύεται την Αρετή), ο Μένωνας προσπάθησε  επανειλημμένα να ορίσει την αρετή. Όποια προσπάθεια του Μένων να την ορίσει, δεν ευδοκιμεί.  
   

"..ΜΕΝ. ― Α, Σωκράτη, και πριν σε συναντήσω είχα ακούσει ότι δεν κάνεις τίποτε άλλο παρά να έχης απορίας και να τας εμπνέης και εις τους άλλους· και τώρα μου φαίνεται ως να μου έκανες μαγικά και με εμπότισες φάρμακα και με ένα λόγον με έχεις υπνωτίσει, ώστε το κεφάλι μου εγέμισεν απορίας...
Και αν μου επιτρέπεται να μεταχειρισθώ μίαν ειρωνικήν παραβολήν, μου φαίνεσαι ολωσδιόλου όμοιος και κατά την εμφάνισιν και κατά τα άλλα προς την πλατείαν εκείνην θαλασσίαν νάρκην [την μουδιάστρα]. Διότι και αυτή μουδιάζει όποιον την πλησιάση και την εγγίση, και συ μου φαίνεται ότι κάτι τέτοιο μου έκαμες.
 Διότι, μα την αλήθειαν, έχει μουδιάσει και η ψυχή μου και το στόμα μου και δεν είμαι εις θέσιν να σου αποκριθώ. Αν και έχω εκφωνήσει χιλιάδες φορές ένα σωρό λόγους περί αρετής και ενώπιον πολλών ανθρώπων, και μάλιστα πολύ ωραία, όπως ενόμιζα τότε· και τώρα δεν ημπορώ καν να ειπώ ολωσδιόλου τι πράγμα είναι. Και θαρρώ καλά το εσκέφθης και δεν εταξίδευσες καθόλου έξω από τας Αθήνας, ούτε έμεινες εις άλλον τόπον∙ διότι αν έκαμνες τέτοια πράγματα εις άλλην πόλιν, όπου θα ήσο ξένος, πολύ σύντομα θα σε συνελάμβαναν ως μάγον.
ΣΩ. ― Είσαι παμπόνηρος, αγαπητέ μου Μένων, και παρ' ολίγον να μου την καταφέρης.
ΜΕΝ. ― Διατί το λέγεις αυτό, Σωκράτη;
ΣΩ. ― Ξεύρω διατί μου έκαμες αυτήν την παρομοίωσιν.
ΜΕΝ. ― Διατί νομίζεις;
ΣΩ. ― Δια να σε παρομοιάσω και εγώ. Τα ξεύρω εγώ αυτά· όλοι οι ωραίοι χαίρονται όταν τους παρομοιάζουν, διότι τους συμφέρει· επειδή και αι παραβολαί δια τους ωραίους ωραίαι θα είναι. Αλλά δεν θα σου ανταποδώσω την παρομοίωσιν.
Εγώ όμως, εάν μεν η νάρκη που παραλύει τους άλλους μουδιάζη και αυτή η ιδία, τότε δέχομαι ότι της ομοιάζω· ειδεμή, δεν το παραδέχομαι. Διότι εγώ δεν φέρω τους άλλους ∙εις αμηχανίαν, ενώ εγώ ο ίδιος τα ευρίσκω εύκολα, αλλά τους κάμνω να απορούν επειδή και εγώ ο ίδιος έχω περισσοτέρας απορίας από κάθε άλλον.
Και τώρα περί της αρετής εγώ μεν δεν έχω ιδέαν τι πράγμα είναι, συ όμως ίσως το ήξευρες προτού έλθης εις επαφήν μαζί μου, τώρα δε ομοιάζεις με άνθρωπον που δεν το ξεύρει. Εν τούτοις είμαι πρόθυμος να εξετάσω και να προσπαθήσω να εύρω μαζί σου τι να είναι άραγε η αρετή.
ΜΕΝ. ― Και κατά ποίον τρόπον θ' αναζητήσης, Σωκράτη, ένα πράγμα που δεν ξεύρεις καθόλου τι είναι; Διότι ποίον από όλα τα πράγματα, που δεν γνωρίζεις, θα θέσης ως σκοπόν της αναζητήσεώς σου; Ή, έστω και αν συμπέση να το επιτύχης, πώς θα καταλάβης ότι είναι αυτό, το όποιον δεν εγνώριζες;
ΣΩ. ― Καταλαβαίνω τι θέλεις να ειπής, φίλε Μένων. Βλέπεις τι ωραία που μου το παρουσίασες αυτό το επιχείρημα και το κατήντησες εριστικόν, ότι δηλαδή δεν ημπορεί ο άνθρωπος ν' αναζητήση ούτε εκείνο που γνωρίζει, ούτε εκείνο που δεν γνωρίζει;
Διότι δεν θα ήτο δυνατόν να ζητή εκείνο πού γνωρίζει αφού το γνωρίζει, και δεν χρειάζεται να ψάξη να το εύρη∙ ούτε εκείνο που δεν γνωρίζει· διότι δεν ξεύρει τι ν' αναζητήση.
ΜΕΝ. ― Και δεν παραδέχεσαι, Σωκράτη, ότι αυτός ο συλλογισμός είναι ισχυρός και τα λέγει καλά ;
ΣΩ. ― Εγώ; Όχι.
ΜΕΝ. ― Ημπορείς να μου ειπής εις ποίον σημείον σφάλλει;
ΣΩ. ― Βεβαίως· διότι έχω ακούσει από άνδρας και γυναίκας που ήσαν σοφοί εις τα θεϊκά πράγματα…
ΜΕΝ. ― Και τι έλεγαν;
ΣΩ. ― Λόγους ωραίους, κατά την γνώμην μου, και αληθινούς.
ΜΕΝ. ― Ποίοι ήσαν αυτοί οι λόγοι, και ποίοι τους έλεγαν;
ΣΩ. ― Όσοι μεν τα έλεγαν, είναι από τους ιερείς εκείνους και τας ιερείας, που το έχουν κάμει δουλειά τους να είναι ικανοί, να δώσουν λόγον δια τας λειτουργίας που εκτελούν· τα λέγει δε και ο Πίνδαρος και πολλοί άλλοι από τους ποιητάς, που είναι θεόπνευστοι. Λέγουν δε τα εξής: πρόσεξε όμως να ιδής αν οι λόγοι των σου φαίνωνται αληθινοί.
Λέγουν δηλαδή ότι η ψυχή του ανθρώπου είναι αθάνατος, και άλλοτε μεν τελειώνει, οπότε λέγομεν ότι ο άνθρωπος αποθνήσκει, άλλοτε δε πάλιν γεννάται, ποτέ όμως δεν χάνεται. Δι' αυτό λοιπόν πρέπει κανείς να ζη όλην του την ζωήν όσον το δυνατόν συμφωνότερα προς την αγνότητα που επιτάσσουν οι θείοι νόμοι.
Γιατί απ' όσους πληρωμή της παλιάς τους αμαρτίας θέλει η Περσεφόνη να δεχτή, ξαναστέλνει σ' εννιά χρόνια στη γη μας τις ψυχές τους κι' απ' αυτούς γεννιώνται αρχόντοι θαυμαστοί κι' άντρες στη δύναμι τρανοί και στο μυαλό σπουδαίοι· που πάντα ο κόσμος ήρωες αγνούς καλεί.
Επειδή λοιπόν η ψυχή είναι αθάνατος, και έχει γεννηθή επανειλημμένως, και έχει ιδεί όλα τα πράγματα, και εδώ και εις τον Άδην, δεν υπάρχει τίποτε που να μη το έχει μάθει· ώστε δεν πρέπει ν' απορήσωμεν εάν της είναι δυνατόν να ενθυμηθή και ως προς την αρετήν, και ως προς άλλα πράγματα, αυτά που εγνώριζε και από πριν.
Διότι επειδή όλα τα πράγματα συγγενεύουν μεταξύ των, και αφού η ψυχή τα έχει μάθει κάποτε όλα, τίποτε δεν εμποδίζει τον άνθρωπον, μόλις ενθυμηθή το ένα, πράγμα που οι άνθρωποι ονομάζουν μόλις το μάθη, να επανεύρη πάλιν όλα τα άλλα, εάν έχη κανείς θάρρος και δεν κουράζεται με την αναζήτησιν· διότι και η αναζήτησις και η εύρεσις είναι όλα μαζί μία ανάμνησις.
Δεν πρέπει λοιπόν να πιστεύσωμεν εις εκείνον τον εριστικόν συλλογισμόν· διότι θα μας καθιστούσε νωθρούς και είναι ευχάριστος εις τους μαλθακούς και αδρανείς ανθρώπους, ενώ αυτός εδώ μας κάμνει ενεργητικούς και ερευνητικούς· και εγώ, επειδή έχω εμπιστοσύνην ότι αυτός είναι αληθής, είμαι πρόθυμος ν' αναζητήσω μαζί σου τι πράγμα είναι η αρετή."
 Πλάτωνος Μένων- Μτφρ. Ε. Λαμπρίδη. 1938.