Ινώ (Λευκοθέα): Η θεά της θάλασσας, προστάτιδα των ναυτικών

Η Ινώ ήταν κόρη του βασιλιά των Θηβών Κάδμου και της Αρμονίας, γνωστή και ως Λευκοθέα όταν αργότερα έγινε θεότητα. Αδελφές της Ινούς ήταν η Σεμέλη (μητέρα του θεού Διονύσου), η Αγαύη και η Αυτονόη.

Για την Ινώ-Λευκοθέα έγραψαν πολλοί ποιητές, με αποτέλεσμα ο μύθος της να εμφανίζει πολλές παραλλαγές Λέγεται ότι έγινε η τροφός του νεαρού Διονύσου, όταν ο Δίας με τον κεραυνό του σκότωσε την αδελφή της Σεμέλη γιατί τόλμησε να τον αντικρίσει σε όλη την θεϊκή του δύναμη.
Αργότερα παντρεύτηκε τον ήρωα Αθάμαντα, η ένωση όμως αυτή διαταράχτηκε από θλιβερές περιπέτειες και είχε τέλος οικτρό. Σε άλλη παραλλαγή, ο Δίας παρέδωσε στον Αθάμαντα και στην Ινώ τον Διόνυσο ως βρέφος για να το αναθρέψουν «ως κόρην». 

Αποτέλεσμα ήταν η θεά Ήρα να οργισθεί εναντίων των δύο συζύγων, επειδή μισούσε τον Διόνυσο όπου ήταν εξώγαμο τέκνο του συζύγου της Δία, και να καταστήσει και τους δύο παράφρονας.
Η Ήρα λοιπόν, τους έστειλε τρέλα και ο Αθάμας παράφρων πλέον φονεύει τον Λέαρχον τον έναν από τους δύο γιούς της Ινούς. Αναμφίβολα θα φόνευε και τον δεύτερον, τον Μελικέρτην, εάν η Ινώ δεν κατάφερνε να τον πάρει στην αγκαλιά της και να τραπεί σε φυγή.
Δια μέσου του όρους Κιθαιρώνα κατευθύνθηκε στην Μεγαρίδα, -κατά τον Πίνδαρο-όπου πάνω από τις Σκυρωνίδες πέτρες κρημνίστηκε στην θάλασσα μαζί με το παιδί της.   Για την Ινώ-Λευκοθέα έγραψαν πολλοί ποιητές, με αποτέλεσμα ο μύθος της να εμφανίζει πολλές παραλλαγές.
 Σε άλλες από αυτές η Ινώ παρουσιάζεται ως κακιά μητριά, σε άλλες ως καταδιωκόμενη και άλλοτε ως συμπαθητική τροφός του μικρού Διονύσου, την οποία τρέλανε η θεά Ήρα.
Σύμφωνα με τα πιο κοινά βασικά στοιχεία του μύθου, η Ινώ ήταν σύζυγος του Αθάμαντα, βασιλιά των Θηβών, μητριά του Φρίξου και της Έλλης, παιδιά του Αθάμαντα και της Νεφέλης.

Για να απαλλαγεί από τα ανεπιθύμητα γι' αυτή παιδιά, η Ινώ σκέφθηκε την εξής πλεκτάνη: έπεισε τις γυναίκες της χώρας να φρύξουν (να καβουρδίσουν) τους σπόρους του σιταριού πριν να τους σπείρουν (Βιβλιοθήκη Απολλοδώρου, Α΄ 9, 1).  Οι καβουρδισμένοι σπόροι όμως δεν φύτρωναν και η χώρα πείνασε. Για να απαλλαγεί η Βοιωτία από τον λιμό, το Μαντείο των Δελφών διέταξε να θυσιασθεί στον Δία ο Φρίξος. Στην πραγματικότητα, η Ινώ είχε δωροδοκήσει τους άνδρες που είχαν σταλθεί στο μαντείο, για να πουν αυτό το ψέμα.
Ο Αθάμας όμως πληροφορήθηκε την απάτη της και χάνοντας τα λογικά του την κατεδίωξε για να τη σκοτώσει. Σκότωσε τον πρωτότοκο γιο του, τον Λέαρχο, και η Ινώ τον άλλο γιο τους, τον Μελικέρτη, τον οποίο πέταξε σε πυρωμένο καζάνι και μετά έπεσε μαζί του στη θάλασσα.

Αλλά ο Δίας τους θεοποίησε και από τότε η Ινώ ονομάσθηκε Λευκοθέα και ο Μελικέρτης Παλαίμονας.
Ο Παυσανίας γράφει ότι η Ινώ και ο Μελικέρτης έπεσαν στη θάλασσα από τη Μολουρίδα Πέτρα στα Μέγαρα.
Στην τρίτη παραλλαγή του μύθου, η Ινώ και ο Αθάμας είχαν μαζί τα δύο παραπάνω παιδιά. Νομίζοντας κάποτε ο Αθάμας ότι η Ινώ πέθανε, παντρεύτηκε τη Θεμιστώ, με την οποία απέκτησε δύο ακόμα παιδιά (αυτός ήταν ο τρίτος γάμος για τον Αθάμαντα). Η Ινώ όμως μεταμφιέστηκε σε δούλα και μπήκε στην υπηρεσία της Θεμιστούς.
Η Θεμιστώ είχε αποφασίσει να σκοτώσει τα παιδιά της Ινούς, και κάποιο βράδυ τη διέταξε να ντύσει τα παιδιά της με μαύρα φορέματα και τα δικά της με λευκά. Στη συνέχεια η Θεμιστώ σκότωσε τα μαυροντυμένα παιδιά. Αλλά δεν κατάλαβε ότι η Ινώ είχε ντύσει αντίθετα τα παιδιά, και έτσι σκότωσε τα δικά της παιδιά (εκτός από τον Σχοινέα).
Ο Νόννος γράφει ότι η Ινώ-Λευκοθέα σώθηκε από τον θεό της θάλασσας Ποσειδώνα και έγινε μια Νηρηίδα.
  Τα θαλάσσια πουλιά, ιδίως οι αλκυόνες, θεωρούνταν ιερά πτηνά των Νηρηίδων, της Λευκοθέας, του Μελικέρτη και της Αφροδίτης. 
Μεταμορφώθηκε στα θαλάσσια πτηνά που παρακολουθούν τα πλοία και κατά την πτήση τους αγγίζουν τα κύματα με τις φτερούγες τους, βγάζοντας θλιβερές και μελαγχολικές κραυγές (Θαλασσοπούλια).

Σε κάθε περίπτωση, η Λευκοθέα ήταν προπαντός θαλάσσια θεότητα και τη λάτρευαν μαζί με τον Ποσειδώνα, τη Θάλασσα και τη Γαλήνη.
Η Ινώ είναι εκείνη που παρουσιάστηκε στον εξαντλημένο Οδυσσέα με μορφή πάπιας και τον συμβούλευσε να εγκαταλείψει τη σχεδία του και να κολυμπήσει προς την ακτή, όπου ο ήρωας έφτασε σώος, χρησιμοποιώντας την ταινία που του χάρισε εκείνη.
   Η λατρεία της Λευκοθέας ήταν αρκετά διαδεδομένη στην αρχαία Ελλάδα.
Το κυριότερο κέντρο ήταν, φυσιολογικά, η Βοιωτία. Στη Θήβα τη λάτρευαν με θυσίες και θρήνους, και τη θεωρούσαν ηρωίδα και θεά.
Στη Ρώμη απαγορευόταν να εισέρχονται δούλες στον ναό της Λευκοθέας, ενώ στο ιερό της στη Χαιρώνεια  απαγορευόταν η είσοδος στις δούλες, στους δούλους και στους Αιτωλούς.

 Στα Μέγαρα πάλι υπήρχε και η αντίθετη παράδοση από αυτή που αναφέρει ο Παυσανίας, ότι δηλαδή το πτώμα της Ινούς εκβράσθηκε στις ακτές τους και ότι το έθαψαν η Κλησώ και η Ταυρόπολις, κόρες του Κλήσωνα. 
Στα Μέγαρα υπήρχε και ιερό της Λευκοθέας με λίθινο θριγκό. Οι Μεγαρείς έλεγαν ότι αυτοί πρώτοι ονόμασαν την Ινώ, Λευκοθέα και προς τιμή της τελούσαν κάθε χρόνο θυσία.
Στην Κόρινθο, στο ισθμιακό ιερό του Ποσειδώνα, έστεκαν αγάλματα της Λευκοθέας και του Μελικέρτη.
Σε κορινθιακά νομίσματα της εποχής του Σεπτιμίου Σεβήρου παριστάνεται η Λευκοθέα με τον μικρό Μελικέρτη στην αγκαλιά. Στην Αθήνα, η επιγραφή «Λευκοθέα Σώτειρα Ελλιμενία» είναι χαραγμένη σε καθίσματα του Θεάτρου του Διονύσου.
Στη Λακωνία υπήρχε η τοπική παράδοση ότι η Λευκοθέα μεγάλωσε σε ένα σπήλαιο τον Διόνυσο. Στον θρόνο του Αμυκλαίου Απόλλωνα η Λευκοθέα απεικονιζόταν μαζί με τη Σεμέλη και τον Διόνυσο.
Στην Επίδαυρο Λιμηρά υπήρχε «ύδωρ της Ινούς», μέσα στο οποίο κατά την εορτή της θεάς έβαζαν ζυμαρικά από αλεύρι κριθαριού. Αν αυτά βυθίζονταν, ήταν καλός οιωνός, αν όχι, τότε το θεωρούσαν «κακοσημαδιά».
Στις Θαλάμες υπήρχε ιερό της Ινούς μαζί με μαντείο.
Στην Κρήτη τελούσαν προς τιμή της ομώνυμη εορτή, τα Ινάχια.
Λατρεία της μαρτυρείται επίσης στα Λεύκτρα, στη Ρόδο, στην Τένεδο, στη Δήλο, στην Κολχίδα, στους Πύργους της Ετρουρίας, ακόμα και στην Αίγυπτο.

Η έρευνα-συλλογή πληροφοριών έγινε από την Γιώβη Βασιλική