"Η δουλειά του δασκάλου είναι να τεχνουργεί ανθρώπους..."

"Έτσι ορίζεται ο λόγος και η τιμή του δασκάλου. Το τιμολόγιο όμως με το οποίο κοστολογούν το έργο του οι εξουσίες και οι αρχές πρώτα και ύστερα το άκριτο πλήθος είναι αλλιώτικο. Αλίμονο! Άχρηστο για τις εφορείες.
Περιγράφω το σημείο που κράτησε η ακηδία, η παραχάραξη, η στρέβλωση, η τυποποίηση, ο εξευτελισμός. Και κάμανε το κακό....
Έτσι, ενώ η δουλειά του δασκάλου είναι να τεχνουργεί ανθρώπους. Ενώ αναλώνεται τίμια να ετοιμάζει τα πλάσματα που θα ζήσουν όχι στη φύση άλλα στον πολιτισμό, όχι στη ζούγκλα άλλα στην πόλη, ενώ όλοι οι άνθρωποι που πλάθει ο δάσκαλος κάνουν ο καθείς το δικό του επάγγελμα, και είναι ο καθείς μια ψηφίδα στο ενιαίο ψηφιδωτό της οικονομίας της αγοράς της πολιτείας, εμείς με τον καιρό εχάσαμε τον ιδρυτικό χαρακτήρα της λειτουργίας του δασκάλου. Και τη δουλειά του την επήραμε σα μια από τις πολλές δουλειές των ανθρώπων.
 Ένα επάγγελμα ρουτίνας. Μια μονάδα εργασίας όμοια με τις άλλες βλέπουμε και στο δάσκαλο.
Εξεχάσαμε, δηλαδή, ότι στο ψηφιδωτό των επαγγελμάτων ο δάσκαλος δεν είναι η μια ψηφίδα ανάμεσα στις άλλες. 
Αλλά είναι ο καλλιτέχνης νους ο κοσμητικός και ο επόπτης που φιλοτεχνεί ολόκληρο το ψηφιδωτό.
Δημιουργεί, δηλαδή, ανθρώπους κατά την έννοια ότι τους αποσπά από τη δικαιοδοσία του φυτού και του ζώου. Και τους υψώνει στην οντολογική μοναδικότητα του νοήμονος πλάσματος.
Γιατί αυτή είναι η δουλειά του δάσκαλου. Να δουλεύει το μυαλό όπως ο καλαντζής δουλεύει το καλάι του. Και να παράγει ανθρώπους όπως ο χαλκιάς κατασκευάζει  χαλκώματα. Ενώ όλοι οι άλλοι χρησιμοποιούν το μυαλό τους σαν όργανο για να παράγουν προϊόντα. Όλα δευτερογενή, και για του βίου τη μηχανή. Βιομηχανία πες.
Ετούτη η υποβάθμιση της φύσης και της δουλειάς του δάσκαλου, η πτώση του από τη θεία λειτουργία της αρχικότητας στην ταπεινή χειρωναξία της επανάληψης, σημάδεψε το πρώτο μεγάλο λάθος στην παιδεία.
 Και μέσα στην ιστορία και τον πολιτισμό αντέστρεψε το νόημα των πραγμάτων.
Εννοώ καταργήθηκε η αυστηρότητα στην επιλογή του υλικού και η αυστηρότητα στη μέθοδο και στις σπουδές που θα δώσουν τον άξιο δάσκαλο. Από τους παλιούς χρόνους κοιτίδα των παιδαγωγών ήταν η τάξη των απελεύθερων και των δούλων.
........ 
Ώσπου σήμερα έχουμε πλάσει  σταθερό το δείγμα του δάσκαλου. 
Μια αξιοδάκρυτη σώρεψη από μαζώματα κι ένα ριντίκολο ηχηρό.
Είναι ο σχολαστικός, ο ταβλαδόρος και ο αργόσχολος, ο καματερός στην παραπαιδεία, ο οσφυοκάμπτης, ο ψοφοδεής και ο ληρολόγος, ο δευτεροτριτοβάθμιος και ψιλικαντζής δάσκαλος. Μίζερος και κακομοίρης, με την ομπρέλα και το γιλέκο, και με το ξεβλαστωμένο χαμόγελο. Είναι ο αεί πενόμενος και ο μύωψ, με τα ραιβά σκέλη και τα βρώμικα νύχια,  που, όπως είπε κάποιος, ποτέ του δεν είχε ερωμένη ούτε ιδέα.
Οι περήφανοι δάσκαλοι εστάθηκαν πάντα η εξαίρεση. 
Μιλάμε για τους δυνατούς και τους πόριμους, Τους ικτίνους και τα γεράκια, τους καλουργούς και καλλιτέχνες και καλλικράτες δάσκαλους, που κάτω από την ταπεινή καροσσερί της Φάου-Βε κρύβουνε προσεχτικά τη μηχανή της Πόρσε.
Αυτός είναι ο εξαίρετος τύπος του δάσκαλου, που με τα πλούσια κοιτάσματα της φυσικής δωρεάς του πετυχαίνει να σβήνει το κατάδικο κοινωνικό στίγμα της συντεχνίας του, δεν είναι το θέμα μας εδώ. Γιατί ΄ναι η εξαίρεση. 
Και η εξαίρεση είναι δουλειά της ποίησης. 
Ενώ της επιστήμης η δουλειά είναι ο κανόνας."

ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ-ΛΙΑΝΤΙΝΗΣ